Bunda (9.64) va (9.65) integrallarni yaqqol ko‘ rinshda yozish
maqsadida (9.48) va (9.55) dagi ifodalardan foydalaniladi va quyidagi
natijalarga kelinadi:
K = N - —
l (r a) y l ( r by\),dx>2 (9.78)
j4 = j ,|~^- - 7 ' + ^ ~ p ^
)Vh^ )¥ a ^ )¥ ь ^
^ d v2 c9-79)
bo‘ ladi. Almashuv energiyasiga tuzatma esa
5 =
(9.80)
ko‘ rinishda boiadi. Demak, (9.78) ifodalangan
К kattalik vodorod
molekulasini tashkil qilgan zaryadlaming Kulon o ‘ zaro ta’ sir o ‘rtacha
energiyasini ifodalaydi.
A kattalik esa holatlar orasidagi elektronlami
almashuvi natijasida kelib
chiqadi va o ‘ zaro ta’ sir almashuv
energiyasini ifodalaydi. Aynan shu kattalik tufayli o ‘ zaro tortishuv
kuchlari vujudga keladi va turgim molekula paydo boiadi.
Endi (9.74) va (9.75) dagi
E a hamda
E s formulalardan kelib
chiqadigan natijalar ko‘ rib chiqiladi. Bu formulalardagi g'alayonlanish
energiyasini quyidagi ko‘ rinishda yozish mumkin:
„
K - A (9.81)
va
(9.82)
boiadi.
Kutulganidek,
simmetrik
(9.81)
va
antisimmertik
(9.82)
koordinata funksiyalariga mos o ‘ zaro ta’ sir energiyalarning qiymatlari
turlicha b oiish i ayon b oid i. Geliy atomining nazariyasida, Pauli
prinsipiga asosan, elektronning spinini hisobga olinganda elektronning
toiqin funksiyasi har doim antisimmetrik to iq in funksiyasi boiishi
kelib chiqdi. Demak, olingan formulaga binoan (9.82) dagi kattalik
antisimmetrik spin funksiyasiga tegishli b oiish i kerak va
E S(R ) ifoda
spinlaming o ‘ zaro antiparallel y o ‘ nalganligini bildiradi.
Shunga
289
o ‘xshash, (9.81) dagi ifoda esa vodorod molekulasini tashkil etuvchi
elektronlarning spinlari bir-biriga nisbatan parallel y o ‘nalganligini
bildiradi.
Atomlar orasidagi masofa katta boiganida to‘ lqin funksiyalar
o'zaro tutashmaydi,
