|
Siydik yo‘li va siydik pufagining tuzilishi va vazifalari
|
| bet | 46/50 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 193,62 Kb. | | #231277 |
Bog'liq Ёш физ. назорат javoblari94. Siydik yo‘li va siydik pufagining tuzilishi va vazifalari.
Siydik yoʻli, ureter - siydikni buyrak jomidan qovuqqa oʻtkazuvchi juft naysimon organ. Qorin boʻshligʻining orqa devorida, umurtqa pogʻonasining ikki tomoni boʻylab joylashgan. Uzunligi 25—30 sm, diametri 1,5– 13 mm. Tashqi devori biriktiruvchi toʻqimali, oʻrtasi silliq muskulli va ichkisi shilliq parda qavatdan iborat. Silliq muskullar siydikning qovuqqa oʻtishida qatnashadi.
95. Buyraklarda siydik hosil bo'lishi.
Siydik, peshob — odam va umurtqali hayvonlar moddalar almashinuvi mahsuloti (eksekret); buyraklarda ishlanib siydik yoʻllari orqali chiqarib yuboriladigan suyuqlikdik. Organizmdan S. bilan birga suv, tuzlar va boshqa chiqindilar, shuningdek, organizmga kirgan yoki uning oʻzida hosil boʻlgan turli zaharli moddalar chiqib ketadi. Odamdagi meʼyoriy S. tiniq, sargʻish rangda. S. ogʻ. 10101025 g/sm³; r-n=4,88,0 (S. reaksiyasi oqsilga boy ovqat isteʼmol qilinganda kislotali, oʻsimlik ovkatlar yeyilganda bir oz ishqoriydir). S. tarkibida 96% suv, 1,5% tuz, 2,5% organik moddalar (mochevina, siydik kislota va boshqalar) bor. S.da ham qon plazmasidagi kabi tuzlar, asosan, NaCl, shuningdek, sulfatlar, fosfatlar va kaliy, magniy, ammoniy karbonatlari uchraydi. Odam normada bir kechakunduzda 1,2—1,6 litr cha S. ajratadi. Uning miqdori va tarkibi suyuqlikning ichilish tartibi, ovqatning turi, tashqi muhit temperaturasi, funksional zoʻriqish va boshqa omillarga bogʻliq. S. fizikkimyoviy xossalarining koʻrsatilgan omillarga bogʻliq boʻlmagan holda oʻzgarishi organizmdagi baʼzi oʻzgarishlardan darak beradi. Mas, toʻq rangli S. ajralishi jigar funksiyasining buzilganligini, "goʻsht seli"ga oʻxshash S. siydik aʼzolari jiddiy kasallanganligini koʻrsatadi. S.da oqsil paydo boʻlishi buyrak va qovuq yalligʻlanganidan, qand boʻlishi esa qandli diabet borligidan dalolat beradi. Shuning uchun S.ni tekshirish (tahlil) koʻpgina kasalliklarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega. Tahlil uchun nahorgi S.dan 100 — 200 ml toza idishga solinib, ogʻzi yaxshilab berkitiladi. Bundan oldin tashqi jinsiy aʼzolarni yuvish lozim (qarang
|
| |
