Nigmatov X

94 
birinchi 
ko‘pmaqsadli 
protsessor 
8086 
1978 
5 - 10 
29 000 
1 Mbayt Mikrosxemaga 
joylashti-rilgan 
birinchi 
ko‘pmaqsadli 
16-razryadli 
protsessor 
8088 
1979 
5 - 8 
29 000 
1 Mbayt IBM PC shaxsiy 
kompyuterida 
ishlatilgan 
protsessor 
80286 
1982 
8 - 12 
134 000 
16Mbayt Himoyalangan 
xotiraga 
ega 
protsessor 
80386 
1985 
16 - 33 
275 000 
4 Gbayt 
Birinchi 
32-
razryadli 
protsessor 
80486 
1989 
25 - 100 
1 200 000 
4 Gbayt 
8 Kbaytli kesh 
xotiraga 
ega 
protsessor 
Pentium 
1993 
60-223 
3 100 000 
4 Gbayt 
Ikkita 
konveyerga ega 
protsessor 
Pentium 
Pro 
1995 
150 - 200 
5 500 000 
4 Gbayt 
Ikki sathli kesh 
xotiraga 
ega 
protsessor 
Pentium 
II 
1997 
233 - 400 
7 500 000 
4 Gbayt 
Pentium 
Pro 
plyus 
MMX 
buyruqlariga ega 
protsessor 
Pentium 
III 
1999 
650 - 1400 9 500 000 
4 Gbayt 
Uch 
o‘lchamli 
grafik 
ma’lumotlarni 
tezkor ishlovchi
SSE buyruqlarga 
ega protsessor 
Pentium 
4 
2000 
1300 
- 
3800 
42 000 000 
4 Gbayt Giperoqimlilik, 
qo‘shimcha 
SSE 
buyruqlarga 
ega protsessor 

95 
Core 
Duo 
2006 
1600 
- 
3200 
152 000 000 2 Gbayt 
Bitta 
asosga 
ikkita 
yadro 
joylashtirilgan 
protsessor 
Core
2006 
1200 
- 
3200 
410 000 000 64 
Gbayt 
64 razryadli 4-ta 
yadroli 
arxitektura 
Core i7 
2011 
1100 
- 
3300 
1 160 000 
000 
24 
Gbayt 
Birlashtirilgan 
grafik protsessor
Tanlab olingan protsessorlarning ikkinchisi - Intel 8088 protsessori asosida 
esa, hozirda keng tarqalgan shaxsiy kompyuterlarning dastlabkisi hisoblangan va 
MS DOS operatsion tizimi asosida ishlagan IBM PC shaxsiy kompyuteri ishlab 
chiqilgan edi. Ushbu protsessorning tarkibida 29 000-ta tranzistor mavjud bo‘lgan. 
Intel 8088 protsessori uchun ishlab chiqilgan dasturlar, Intel Core i7 protsessorida 
ham ishlashi mumkin, ya’ni ularning ichki tuzilishlari bir biriga o‘xshashdir. 
Boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak, bu - Intel Core i7 protsessori na faqat 32-
razryadli, balki 16 va 8-razryadli ma’lumotlar ustida ham amallarni bajara oladi 
degani bo‘ladi (rus tilida bu – sovmestimostь
deb ataladi). 
Tanlab olingan protsessorlarning uchinchisi bo‘lgan - Pentium 4 protsessori 
32-razryadli protsessorlarning anchagina takomillashgan xilidir. Pentium 4 
protsessori undan keyin ishlab chiqarilgan protsessorlarga nisbatan soddaroq 
bo‘lishiga qaramasdan, hozirgi 32 va 64-razryadli protsessorlarning ko‘pgina 
xususiyatlarini o‘zida mujassamlagan protsessor hisoblanadi. Ushbu protsessor 
tarkibida 42 000 000-ta tranzistor ishlatilgan.
Yuqorida ta’kidlab o‘tkanimizdek, avval Intel 8080 protsessorining analogi 
hisoblangan, so‘z uzunligi 8-razryadga teng bo‘lgan K580BM80 protsessori asosida 
qurilgan «o‘quv kompyuteri» - UMPK-80 (rus tilida - uchebnыy 
mikroprotsessornыy komplekt) elektron stendi asosida, 8-razryadli protsessorning 
tuzilishi va uni qanday ishlashini batafsil ko‘rib chiqamiz. UMPK -80 elektron 
stendi bu xildagi protsessorlar va ular asosida qurilgan kompyuterlarning tuzilishini 
va qanday ishlashini o‘rganishni ancha osonlashtiradigan ko‘rinishda qilib ishlab 
chiqarilgan. Ushbu «o‘quv kompyuteri»ni o‘rganish bilan biz, hozirgi paytda - 

96 
sanoat, meditsina, televidenie va boshqa ko‘pgina sohalarda, hamda kundalik 
turmush uchun ishlab chiqarilayotgan turli xil maishiy texnika asboblarida, 
qo‘llanilayotgan mikrokontrollerlar va ular asosida qurilayotgan o‘rnatilgan tizimlar 
qanday tuzilganligi va qanday ishlashi haqida ham tasavvurlarga ega bo‘lishimiz 
mumkin. Mikrokontrollerlarning ko‘pgina ko‘rsatgichlari, aynan avvalgi 8-razryadli 
kompyuterlarning ko‘rsatgichlariga ancha yaqindir.

Download 9,08 Mb.