O c h I q kon ishlari t e X n o L o g I y a s I, m e X a n I z a t s I y a s I va

mos ravishda yum shoq va qoyasim on to g ’ inslarida 23-30 va 37-52 m ni tashkil 
qiladi.
P og’ona ishlar fro n ti -
pog’onaning kon ishlariga tayyorlangan bir qism i. 
Pog’onada ishlar frontini tayyorlash kerakli kenglikdagi ish maydonini hosil 
qilish va kon va transport uskunalarining ishini ta ’minlash uchun transport va 
energiya aloqalarini keltirishga asoslangan. Alohida pog’onalaming ish fronti 
umumiy uzunligi karyer ishlar frontini tashkil qiladi, bularda ochish ishlarini 
bajaradigan ochuvchi ishlar frontiga va qazib oluvchi pog’onalardagi ishlar 
frontiga ega qazib olish frontigi b o ’linadi. Birlamchi ishlar frontini hosil qilish 
va ulam i ish vaqtida siljitish m ustaqil am alga oshirilmaydi. Pog’onalam i kesish 
(kesuvchi transheyalar o ’tish yo ’li bilan) va ishlar frontini ko’chirish ish vaqtida 
kerakli ochuvchi va qazib olish p o g ’onalari sonini ta ’minlash bilan bajariladi.
Ishlar frontining birlachi holati karyer maydonining uzun va kalta o ’qida 
shuningdek aralash joylashtirilishi mumkin (rasm. 8.2). Ishlar frontining 
karyerning uzun o ’qi bo’ylab joylashtirish qazib olishning tezlikda am alga 
oshirilishini va katta miqdorli qoplovchi to g ’ jinsini qazib olishni ta ’m inlaydi. 
Lekin ishlar frontining bunaqa joylashuvi karyer qurilishida katta kon-kapital 
ishlarini bajarish va katta transport aloqalarini talab qiladi. Bu usulni uncha katta 
b o ’lmagan qoplovchi to g ’ jin slarid a q o ’llash mumkin. Ishlar frontini kaiyer 
maydonining kalta o ’qida joylashtirganda nisbatan kam kon-kapital ishlari va 
transport aloqalari kalta b o ’ladi. Lekin shu o ’rinda karyerning unumdorligini 
oshirish va foydali qazilm alam ing ochilgan zaxiralarini oshirish imkoni 
cheklangan. Pog’onalam i ochish va transport aloqalarining tez-tez k o ’chirilishi 
sababli foydalanish m urakkablashadi. Bunaqa frontning joylashuvi katta 
miqdordagi qoplovchi tog’ jinslari mavjudligida m a’qul. Bunday holatda 
qoidaga ko’ra kichik mobil b o ’lgan transport vositalari qo’llaniladi.
Ish frontning m arkazlashgan joylashuvi karyer ishi vaqtida uning joylashuvi 
o ’zgarishini talab qiladi. Bunaqa joylashuv minimal kon-kapital ishlami am alga 
oshirish va katta chuqurlishish tem piga ega b o ’lish imkonini beradi.
286

Pog’ona ishlar fronti kare maydonining uzun yoki kalta o ’qi bo’ylab uning 
bir chegarasidan ikkinchisiga qarab parallel harakatlanishi mumkin (bir bortli 
qazib olish), shuningdek karyer maydonining uzun va kalta o ’qi bo’ylab 
chegaralrga qarab parallel (ikki bortli qazib olish), ratsional qazib olish qatlami 
markazidan uning chegaralariga qarab yoki pereferiya maydonlaridan markazga 
qarab, karyer maydoni chegarasida yoki uning yonida joylashgan o ’ra bo’yicha 
burulish nuqtalaridan harakatlanishi mumkin (rasm. 8.2).
8 .2 -rasm .. Ish fro n tin in g jo y la sh u v ta rtib i va h arak atlan ish i:
a - karyer m aydonining parallel uzun o ’qi b o ’ylab ishlar frontini bir chegaradan ikkinchisiga 
parallel harakatlantirish; b - huddi o ’sha, faqat 4 isqa o ’q bilan; v, g - mos ravishda karyer 
m aydonining uzun va k alta o ’qi b o ’ylab ishlar frontini oraliq joylashuvdan chegaraga parallel 
ko’chirish; d — frontning m arkazdan karyer maydoniga qarab radial ko’chirish; e - xuddi 
o ’sha, chegaradan m arkazga qarab, j, z - frontning elpig’ichsimon harakatlanishi mos 
ravishda karyer m aydoni chegarasida va uning yonida burilish nuqtalari bilan k o ’chirish
287

P og’ona ishlar fronti uzunligi 
l ^ y
va uning siljish tezligi v, yillik belgilangan 
ekskavatom ing unumdorligini ta ’m inlashga m os b o ’lashi kerak, bu esa quyidagi 
form ula bilan aniqlanadi:

Download 8,39 Mb.