22
ular boyligini davlatlar boyligi bilan taqqoslaydilar. Misol uchun oladigan bo’lsak, 2000
yilda General Motors 185 mlrd dollar, IBM – 88 mlrd, Shell – 190 mlrd, General
Electric - 130 mlrd dollar daromad qozongan. Ma’lumotlarda TMKlar butun jahon
sanoat mahsulotining 25% ni ishlab chiqarishlari va savdo-sotiq sohasida dunyoda ustun
turishlari keltiriladi. Global bozor uchta yirik segmentga bo’linadi – Shimoliy Amerika,
Evropa va Janubi-Sharqiy Osiyo. Toshiba ( 2000 yilgi daromadi 62 mlrd dollar),
Matsushita (89 mlrd), Toyota (20 mlrd), Sony (59 mlrd) kabi azim korporatsiyalar o’z
tovarlarini joylashtirish uchun turli global strategiyalarni ishga soladilar. Yapon
korporatsiyalari avtomobilsozlikda va maishiy texnika ishlab chiqarishda, keyingi
yillarda esa axborot va kommunikatsiya texnologiyalari sohasida g’arb korporatsiyalari
hukmronligiga jiddiy xavf tug’dirishlarini ko’rsatdilar. Yaponlarning bu da’vati
nisbatan barqaror bo’lib turgan iqtisodiy tartibotni ag’dar-to’ntar qilib tashladi, desa
bo’ladi.
Korporatsiyalar ko’proq jahon bozorida ish olib borib, o’z ustunliklaridan eng
yuksak darajada foydalanishga harakat qiladilar. Shuning uchun ham axborot sohasidagi
faoliyat, bu faoliyatni takomillashtirish va kengaytirish birinchi marraga chiqmoqda.
Bugungi kunda reklama, bank ishi, sug’urta, maslahat xizmatlari globallashuvning
asosiy jihatlari o’laroq yangi global infratuzilmani tashkil etayotir. Zamonaviy
marketingda brendning katta rol o’ynashini hisobga olmaslik mumkin emas, bunda
mahsulotlar va korporatsiyalar guruhi odamlar nazarida ommaviy axborot vositalari
muhitida keng yoyiladigan ma’lum timsollarni gavdalantiradi. Korxonalar bu
yordamchi tuzilmalarsiz umuman faoliyat ko’rsata olmagan bo’lardilar. Axborot ular
biznesining tarkibiga kiradi va ishning hal qiluvchi qismini tashkil qiladi. Bu bozorlar,
iste’molchilar, mintaqalar, iqtisodlar, tavakkalchiliklar, investitsiyalash modellari, soliq
tizimlari to’g’risidagi axborotdir. Shu tarzdagi xizmatlarni ko’rsatish uchun axborotni
saqlash bilan birga ishlab chiqish va yoyish ham zarur, tezkorligi, tahlil darajasi va
boshqa sifatlariga qarab uning narxi oshib boradi. Bunday xizmatlar ko’rsatadigan
American Express, Citicopp, Merrill Lynch va boshqa tashkilotlar butun dunyo bo’ylab
korporatsiyalarga xizmat qilish bilan ularning foyda ko’rib, yuksak samara bilan
ishlashlariga yordam berishadi. Axborot infratuzilmasi axborot oqimlari oshishiga olib
keldi, telefon aloqasi rivojlanib ketganligi, xalqaro o’ta yirik axborot yo’llari bo’ylab
moliyaviy muomalalar ko’payganligi shu jumlaga kiradi.
