§1.3. JIHOZLAR UCHUN TAYANCHLAR.
POYDEVOR VA MAYDONCHALARNI HISOBLASH
Hamma jihozlar qaysi ishni bajarishdan qat`iy nazar, ma`lum bir yuzalarga (tayanchlarga) o`rnatiladi. Bu tayanchlar mashinaning og’irligi va mashina ishlayotganida paydo bo`ladigan kuchlanishni o`ziga qabul qilib oladi. Tayanch bo`lib gruntdagi pol, bino qavatlari orasidagi beton plita, poydevor (fundament), maydoncha va boshqalar xizmat qiladi.
Poydevor (fundament) deb sun`iy yo`l bilan (ko`pincha betonli) grunt ustiga qurilgan va mashina ishlayotganida unga fazoda qo`zg’almas, aniq holat berish uchun mo`ljallangan qurilmaga aytiladi. Poydevor mashina og’irligi va u ishlayotganida paydo bo`ladigan kuchlanishni o`ziga qabul qilib olib, yerga o`tkazib yuboradi.
Poydevor yuqori ishchi yuza tekisligi obrez deb, pastki yuza tekisligi esa – poshna (podoshva) deb ataladi. Poydevor poshnasi tayanib turadigan va hamma og’irlikni o`ziga qabul qilib oladigan yer qatlami asos deb yuritiladi. (1.3.1- rasm). Poydevorning yer usti balandligi (H1) texnologik jarayon talabiga, ishlatish qulayligiga qarab belgilanadi.
Poydevorning yer osti qismi, ya`ni yer yuzasidan poydevor poshnasigacha bo`lgan masofa (H2 ), isitiladigan xonalarda 500…700 mm, dinamik mashinalar uchun (masalan, ammiakli kompressorlar uchun) 2000…2500 mm gacha bo`lishi kerak. Isitilmaydigan joylar uchun poydevor yer osti qismi grunt muzlash chuqurligiga bog’liq.
Jihozlarni qavatlarda montaj qilinayotganida ularni maydonchalarda o`rnatiladi. Maydonchalar tuzilishi poydevordek, faqat ularning yer osti qismi bo`lmaydi, ya`ni H2 = 0.
Poydevorni statik hisoblash. Poydevorni loyihalash (statik hisoblash) jarayonida poydevorning o`lchamlari va asosiga tushadigan bosim hisoblanadi hamda bu bosim grunt ko`tara oladigan (ruxsat etilgan) bosim miqdori bilan taqqoslanadi.
|
