-Mavzu.Uzatmalar qutisini boshqarish mehanizmining tuzulishi va

Download 6,77 Mb. Pdf ko'rish
bet	108/132
Sana	27.05.2024
Hajmi	6,77 Mb.
	#255120

1 ... 104 105 106 107 108 109 110 111 ... 132

Bog'liq
“BC” toifadagi transport vositalarining tuzilishi va ularga texnik xizmat ko‘rsatish Jizzax ATtexnikum O\'MTi

4. Taqsimlash qutilarning vazifasi, tuzilishi va ishlashi

14-Mavzu.Uzatmalar qutisini boshqarish mehanizmining tuzulishi va
ishlashi
Reja
1. Uzatmalar va taqsimlash qutilarning vazifasi, tuzilishi va ishlashi
2. Uzatmalar qutisini boshqarish mehanizmining tuzulishi
3. Uzatmalar qutisini ishlashi
4. Taqsimlash qutilarning vazifasi, tuzilishi va ishlashi

Uzatmalar qutisi uzatmalar sonini oshirish yoki kamaytirish hisobiga
avtomobilning yetakchi g‘ildiraklaridagi tortish kuchini va harakatlanish
tezligini o‘zgartirish uchun xizmat qiladi. Bundan tashqarii uzatmalar qutisi
avtomobilning orqaga yurishini hamda u to‘xtab turgan paytda dvigatel ishlab
turgan holda yoki salt yurish paytida dvigatel tirsakli valini yetakchi
g‘ildiraklardan uzoq muddatga ajratib turishni ta’minlaydi.
Uzatmalar sonini o‘zgartirish xarakteriga qarab uzatmalar qutisi pog‘onali,
pog‘onasiz va aralash turlarga bo‘linadi. Uzatmalar qutisi yetakchi va
yetaklanuvchi vallarning o‘zaro bog‘lanishiga qarab mexanik, gidravlik ,elektrik
va aralash turlarga, boshqarish usuliga qarab avtomatik va yarim avtomatik
turlarga bo‘linadi. Pog‘onali uzatmalar qutisi oldinga yuritishdagi uzatmalar
soniga qarab to‘rt,besh,yoki ko‘p pog‘onali turlarga bo‘linadi.
Pog‘onali,tishli mexanizmlar bilan jihozlangan mexanik uzatmalar qutisi
barcha turdagi avtomobillarda qo‘llaniladi. Bunday uzatmalar qutisida uzatmalar
soni odatda to‘rtta yoki beshta bo‘ladi. Uzatmalar qutisining tishli mexanizmlari
odatda silindrsimon tishli g‘ildiraklardan tashkil topib, oddiy tishli mexanizm
qo‘zg‘almas o‘qli bo‘lib, faqatgina o‘z o‘qi atrofida aylanadi,planetar tishli
mexanizmda esa qo‘zg‘aluvchi o‘qi ham bo‘lib, o‘z o‘qi atrofida aylanishidan
tashqari yana umumiy o‘q atrofida aylanish xususiyatiga ham egadir.
Shesternyalarning valga o‘rnatilish usuliga qarab, uzatmalar qutisini
ishlatishda surilma shesternya yoki sinxronizatorlardan foydaniladi. Uzatmalar
qutisidagi vallarning umumiy soniga ko‘ra ikki yoki uch valli, shuningdek
surilma shesternya va sinxronizatorlarning soniga qarab esa ular ikki,uch va to‘rt
yo‘lli bo‘ladilar.
Avtomobillarning uzatmalar qutisi yuqori va quyi uzatmalarga ega
bo‘ladi. Yuqori uzatmali avtomobil takomillashgan va yaxshi yo‘llarda yurishga
mo‘ljallangan bo‘lsa, quyi uzatmalar esa avtomobilni joyidan qo‘zg‘alishga,qiya
yo‘l bo‘ylab ko‘tarilishiga, shuningdek, notekis yo‘llarda yurishga mo‘ljallangan
bo‘ladi.
Bundan tashqari, kerakli paytda avtomobilni orqaga yurgizish uzatmasi
ham mavjud.

Uzatmalar qutisi vallarga o‘rnatilgan shesternyalar, shuningdek uzatmalarni
qo‘shish va ajratish uchun zarur bo‘lgan sinxronizator hamda qo‘shish
mexanizmi vilkalaridan iborat qurilmadir. (5.5-rasm)

Download 6,77 Mb.

1 ... 104 105 106 107 108 109 110 111 ... 132

Download 6,77 Mb.

Pdf ko'rish