O‘qituvchi




Download 6,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/132
Sana27.05.2024
Hajmi6,77 Mb.
#255120
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   132
Bog'liq
“BC” toifadagi transport vositalarining tuzilishi va ularga texnik xizmat ko‘rsatish Jizzax ATtexnikum O\'MTi

Gidrotransformatorlar 
Pog‘onasiz uzatmalar qutisi ma’lum chegaralangan diapazonda istalgan 
uzatmalar sonini olishga imkon beradi.Pog‘onasiz uzatmalar qutisi mexanik 
(impulsli, friksiyali va hakozo), gidravlik(gidrodinamik, gidrohajmli), elektrik 
va kombinatsiyalashgan turlarga ajratiladi. 
Yuqori qulaylikka ega bo‘lgan avtomobillarda kombinatsiyalashgan 
gidromexanik uzatmalar qutisi tabora keng qo‘llanilmoqda. Gidromexanik 
uzatmalar qutisi gidrotransformator va unga qo‘shib ajratish mexanizmi va 
boshqaruv tizimi orqali bog‘langan pog‘onali mexanik uzatmalar qutisi 
yig‘indisidan iboratdir 
Suyuqlik oqimi nasosli g‘ildirakdan dastlab turbinali g‘ildirakka, so‘ngra 
reaktorga o‘tib,nasosli g‘ildirakning chiqish yo‘liga qaytib keladi va yopiq halqa 
hosil qiladi. Bunda nasosli g‘ildirak energiyasi suyuqlik oqimiga va undan 
turbinali g‘ildirakka uzatiladi. Energiya oqimi va kuch miqdori parraklardagi 
suyuqlik harakatining va yo‘nalishining absolyut tezligiga bog‘liq bo‘ladi. 
Gidromuftalardan farqli o‘laroq gidrotransformatorlarning 1 yetakchi nasos va 2 
yetaklanuvchi turbina g‘ildiraklaridan tashqari qo‘zg‘almas parrakli g‘ildirakli 3 
reaktori ham mavjud. Reaktor reaktiv momentni qabul qilishga mo‘ljallangan. 
Har bir parrakli g‘ildirak o‘z aylanish o‘qiga mahkamlangan Tadqiqotlar shuni 
ko‘rsatadiki, turbinali g‘ildirakdagi burovchi moment qiymati nasosli g‘ildirak 
va reaktordagi burovchi momentlarning yig‘indisiga teng bo‘ladi va aylanish 
chastotasi oshishi bilan turbinali g‘ildirakdagi moment kamayadi. 
Dvigatel 
ishlab turganda nasosli g‘ildirak paraklarining suyuqlikka ta’siri uni birgalikda 
aylantirishdan tashqari, parraklar bo‘ylab kirishdan chiqishga qarab siljishga 
ham majbur qiladi. Suyuqlik oqimi nasosli g‘ildirakdan dastlab turbina 
g‘ildirakka, so‘ngra reaktorga o‘tib, nasosli g‘ildirakning chiqish yo‘liga qaytib 
keladi va yopiq halqa hosil qiladi. Bunda nasosli g‘ildirak energiyasi suyuqlik 
oqimigi va undan turbinali g‘ildirakka uzatiladi. Energiya oqimi va kuch 
miqdori parraklardagi suyuqlik harakatining va yo‘nalishining absalyut tezligiga 
bog‘liq. 
Odatda turbinali g‘ildirak parraklari nasosli g‘ildirak aylanishi 
yo‘nalishiga qarab qavariq shaklda tayyorlanadi, reaktorning parraklari esa 


teskari tomonga qarab qavariq bo‘ladi. Natijada parraklarning bunday shakli 
turbina g‘ildiragida suyuqliq oqimi ta’sirida Mt- burovchi momentni paydo 
qiladi. Ushbu moment turbina g‘ildiragini nasos g‘ildiragi aylanishi yo‘nalishi 
bo‘yicha aylantirsa, reaktorda hosil bo‘lgan Mr- moment uni teskari yo‘nalishda 
aylantirishga harakat qiladi. Nasos g‘ildiragi orqali o‘tayotgan suyuqlik 
parraklarning har qanday shaklida ham nasos g‘ildiragining aylanishiga qarshilik 
ko‘rsatadi. Shuning uchun ham nasos g‘ildiragi va reaktordagi burovchi 
momentlar bir tomonga qarab yo‘nalgan bo‘ladi,ya’ni MnQMrqMt; 
Bunda turbina g‘ildiragidagi burovchi moment KqMt/Mn marta oshadi. Agar 
gidrotransformator tarkibidan reaktor chiqarib tashlansa, u holda gidromufta 
rejimi bilan ishlay boshlaydi. 
Avtomobil tezlik olganda turbina g‘ildiragining t burchak tezligi 
oshib,aylanma tezlik miqdori kattalashadi va absalyut tezlik vektori o‘z 
yo‘nalishini o‘zgartiradi. Natijada suyuqlik oqimining reaktor va turbina 
g‘ildiragiga ta’siri kamayib Mr va Mt momentlar uzluksiz va ravon holda 
kamayib boshlaydi. Transformatsiyalanish koeffitsiyenti KqMt/Mn, tq0 
bo‘lganda eng katta qiymatga erishadi, Kq24; bunda uzatishlar soni bo‘ladi. 
Avtomobil tezligi oshganda uzatishlar soni ravon va pog‘onasiz ravishda birga 
yaqinlashib kamayadi. Gidrotransformator quyidagi bir qator kamchiliklarga 
ega: 
-yuqori f.i.k.ga ega bo‘lganda avtomobilni harakatlantirish uchun talab etilgan 
uzatishlar sonining diapozoni ta’minlanmagan; 
-yetakchi va yetaklanuvchi vallar bir-biridan ajratilmaydi. 
-avtomobilni orqaga yurgizish mumkin emas. 
Yuqoridagi sabablarga ko‘ra gidrotransformatorni yolg‘iz holda yakka o‘zini 
avtomobillarda qo‘llab bo‘lmaydi 

Download 6,77 Mb.
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   132




Download 6,77 Mb.
Pdf ko'rish