|
Oqova suvlarni dezinfeksiyalash jarayonidaBog'liq oqova-suvlarni-dezinfeksiyalash-jarayonida-xlorning-ta-siriJournal of Advances in
Engineering Technology Vol.2(4) 2021
49
chiqaruvchi quvur o‘rnatilgan. Tindirgichdagi markaziy qaytargich suvning harakatini
sekundiga 0,7 mm gacha sekinlashtiradi. Radial tindirgich chuqurligi 2-2,5 m, kengligi 40 m.
gacha bo‘lgan hovuzdan iborat bo‘lib, tubi konussimon chuqurlashgan bo‘ladi. Bunday
tindirgichlardan odatda oqovning hajmi katta bo‘lgan sharoitda oqova tarkibidagi muallaq
moddalarni cho‘ktirishda foydalaniladi. Unda sekin aylanib turuvchi kurak bo‘lib, kurak
yordamida cho‘kma uning tubiga tomon kurab turiladi va nasoslar yordamida tortib olinadi.
Tindirgchlarda tinitilgan maishiy oqovalar biologik tozalashga yuboriladi.
Metantenklar. Metantenklar silindr shaklida temir-betondan qurilgan, tubi konussimon
chuqurlashgan berk hovuzlar bo‘lib, ularga tindirgichlardagi cho‘kmalar oqib keladi.
Metantenkning vazifasi cho‘kmalarni achitib zararsizlantirishdan iborat. Unda kislorodsiz
sharoitda yashovchi anaerob bakteriyalar faoliyat ko‘rsatadi.
Metantenkdagi cho‘kma achish jarayonini ikki bosqichga bo‘lish mumkin. Birinchi
bosqichda jarayon nordon reaksiyali bo‘lib, unda yog‘ kislotalari, aminokislotalar, spirtlar,
ammiak, vodorod sulfidi kabi qo‘lansa gazlar hosil bo‘ladi, cho‘kma chiriy boshlaydi. Ikkinchi
bosqichga metanli yoki ishqorli achish bosqichi deyiladi. Bu bosqichda kislotalar parchalanib,
karbonat angidridi va metan gazlari, karbonatlar va gidrokarbonatlar hosil bo‘ladi, natijada
achish jarayonida ishqoriy reaksiya paydo bo‘ladi. Birinchi bosqichda faoliyat ko‘rsatgan
saprofit bakteriyalar yangi ishqoriy sharoitga moslashib, faolliklarini oshiradilar. Ikkinchi
bosqichda mezofil (25-37
o
C) va termofil (40-55
o
C) bakteriyalar faoliyatidan gelmintlarning
tuxumlari, patogen bakteriyalar va viruslar halok bo‘ladi. Jarayondan ajralib chiqadigan
gazlarning 62-64% ni metan, 32-34% ni karbonat angidridi, 4% ni azot va oksigenlar tashkil
qiladi. Hosil bo‘lgan metan metantenk tepasidagi qalpoqda to‘planib, foydalanish uchun
gazgolderga yuboriladi. Chirib bo‘lgan cho‘kma o‘zida ko‘pgina biogen elementlar – azot,
fosfor, kaliy, natriy, kalsiy, mis, rux kabi mikro- makroelementlarni saqlagani uchun undan
dehqonchilikda organik o‘g‘it sifatida foydalanish mumkin.
|
| |
