O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan




Download 3,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/127
Sana20.05.2024
Hajmi3,61 Mb.
#245676
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   127
Bog'liq
Majmua Optika ZAXIDOV I

h
m
, yuzasi
S
m

bо‘lsin. U vaqtda 
m
- Frenel zonasining yuzasi 
bо‘ladi. 
Rasmdan: 
yoki 
(2) 
bundan: 
(3) 
m
– ning kichik kiymatlari uchun 
λ
2
qatnashgan qо‘shiluvchini tashlab yozish 
mumkin:
(4) 
Sferik segmentning yuzasi: 
(5) 
m
- Frenel zonasining yuzasi esa:


36 
(6) 
m
ga bog‘lik bо‘lmaydi. Demak, zonalarning yuzi taxminan bir xildir. Lekin zona 
tartibi oshib borgan sayin 
φ
burchak oshib boradi, ya’ni K(
φ
) kattalik kamayib boradi. 
Bu koeffitsiyentning kamayishi 
m
- ning oshishi bilan yuzaning oshishiga nisbatan 
keskinrok bо‘ladi. Shunday kilib,
 
Frenel zonalari 
R 
nuqtada
 
uyg‘otayotgan 
tebranishlar amplitudalari monoton kamayuvchi qatorni hosil qiladi: 
Natijaviy amplituda
 
esa: 
(7) 
Monoton kamayuvchi qator xususiyatlaridan foydalansak, qavs ichidagi ifodalar 
nolga teng bо‘ladi va
(8) 
bо‘ladi. 
Shunday xulosaga amplitudalarni grafik usulda qо‘shishdan foydalanib ham 
kelish mumkin. Buning uchun xar bir zonadan kelayotgan tо‘lqinni vektor shaklida 
belgilaymiz. 
Natijaviy vektor
 
ushbu vektorlarning yig‘indisidan iborat bо‘ladi. 
m
- Frenel zonasining radiusi 
(9) 
kо‘rinishda bо‘ladi. Agar bir xil fazali tо‘lqinlarni о‘tkazib, boshqasi ushlab qolinsa 
natijaviy tо‘lqin amplitudasi kuchayadi. Sore (1875 y.) о‘lchamlari (9) shartni 
qanoatlantiruvchi plastinkalar yordamida yorug‘likni kuchaytiruvchi plastinkalar 
yaratdi. Bunday plastinkalarga 
zonali plastinkalar
deyiladi. R. Vud yasagan 
plastinkalarda qarama-qarshi fazalar bir xil fazaga keltiriladi (yо‘l yurish farqi 
о‘gartirilib).

Download 3,61 Mb.
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   127




Download 3,61 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’quv – uslubiy majmua oliy ta’lim muassasalari o’qituvchilari va talabalari, umumiy fizika, nazariy fizika, astronomiya fanlarini o’qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarini qo’llash jarayonlariga qiziquvchilar uchun mo’ljallangan

Download 3,61 Mb.
Pdf ko'rish