39
Doiraviy teshikdan yuzaga keladigan difraksiya, doiraviy diskda yuzaga keladigan
difraksiya, natijaviy tо‘lqin amplitudasining tо‘siq va ekran о‘lchamlariga bog‘lik
bо‘lishi, Puasson dog‘lari.
Sinov savollari:
1.
Doiraviy teshikdan hosil bо‘ladigan difraksiyani tushuntirib bering.
2.
Teshikdan hosil bо‘lgan difraksion manzara markazida yorug‘ va korong‘u
dog‘larning hosil bо‘lishi nimalarga bog‘liq?
3.
Doiraviy diskdan hosil bо‘ladigan difraksiyani tushuntirib bering.
4.
Nima uchun doiraviy diskdan kuzatiladigan difraksion manzaraning markazida
doim yorug‘ dog‘ hosil bо‘ladi?
5.
Puasson dog‘lari nima?
15- Mavzu. Fraungofer difraktsiY. Difraktsion panjara va uning asosiy
xarakteristikalari. Dispersiya, ajrata olish qobiliyati.
Yorug‘lik yо‘liga cheti tо‘g‘ri chiziqdan iborat bо‘lgan
shaffofmas yarim
tekislik urnatamiz. Soddalik uchun tо‘lqin sirtini yassi deb xisoblaymiz va u tekislikka
parallel bо‘lsin. Tekislikdan
orqa tarafda undan
b
masofada ekran joylashtiramiz.
Ekranning ixtiyoriy
R
nuqtasidagi natijaviy tebranishni о‘rganamiz. Tо‘lqin frontining
ochiq qismini juda tor bо‘laklarga bо‘lamiz. Hosil bо‘lgan
zonalar chetidan
R
nuqtagacha bо‘lgan masofa bir xil
kattalikka farq qilsin. Bu vaqtda qо‘shni zonalar
R
nuqtada hosil qilgan tebranishlar bir xil fazaga farq qiladi. Xar bir zona hosil kilgan
tebranishlar amplitudalari
shu zonalar yuzasiga, demak ularning kengligiga bog‘liq
bо‘ladi. Shuning uchun
(1)
Birinchi
m
zonaning umumiy kengligi:
m
uncha katta bо‘lmagani uchun ildiz ostidagi ikkinchi hadni tashlab yozish mumkin:
40
Bundan
(2)
ekanligi kelib chiqadi.
Bu ifoda
orqali kengliklar nisbatini
aniqlasak (yuzalar
ham shu nisbatta
bо‘ladi) quyidagicha bо‘ladi:
Bu ifodadan kо‘rinadiki,
