O‘zbekiston oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muxandislik-texnologiya instituti m. I. Maxmudov, I. X. Sidikov

42 
Kirish qarshiligi : 10 MΩ 
Kuchlanishni o‘lchash diapazonlari ~ va – 
0… 100 mV / 300 mV / 1 V / 10 V / 30 V ~ va – 
0… 100 V / 300 V / 1000 V ~ va – 
Tokni o‘lchash diapazonlari 
0…1 μA / 3 μA / 10 μA / 30 μA / 100 μA ~ va – 
0…300 μA / 1 mA / 3 mA / 10 mA / 30 mA ~ va – 
Qarshilikni o‘lchash diapazonlari 
0… 100 Ω / 300 Ω / 1 kΩ / 3 kΩ / 10 kΩ / 30 kΩ / 100 kΩ / 300 kΩ 
0 … 1MΩ / 3 MΩ / 10 MΩ / 30 MΩ 
Aniqlik sinfi : 1,5- – uchun ; 2,5 - ~ uchun ( 50 – 60 Hz) 
Chastota diapazoni : 10 dan 30 kHz gacha 
2.7- rasm . Philips PM 2505 multimetri 
2.3. Kuchlanish va tok o‘lchash usullari 
Ma’lum kattalik qiymatini aniqlashda yuklama orqali oqib o‘tgan 
o‘lchanadigan tok va u hosil qilgan kuchlanish tushuvi qiymatlarini ham bir 
vaqtning o‘zida o‘lchashga to‘g‘ri keladi. 2.8 – rasmda bunday o‘lchashning 
mumkin bo‘lgan ikkita sxemasi keltirilgan. 

43 
2.8 – rasm. Tok va kuchlanishni bir vaqtda o‘lchash 
Birinchi (a ) sxemada kuchlanish o‘lchash ob’ekti bo‘lgan rezistordan 
bevosita olinadi. Ampermetr o‘lchagan tok I 
M 
o‘lchangan ob’ekt orqali oqib 
o‘tgan tok I
R
va voltmetr orqali oqib o‘tgan I
error 
toklarining yig‘indisini tashkil 
qiladi. Voltmetrning ichki qarshiligi qancha katta bo‘lsa, tokni o‘lchash xatoligi 
shuncha kam bo‘ladi. 
Ikkinchi ( b ) sxemada voltmetr orqali oqib o‘tgan tok qiymati o‘lchanmaydi, 
lekin ampermetrdan tok oqib o‘tib, hosil qilgan kuchlanish tushuvi ob’ektdagi 
kuchlanish bilan birga voltmetrda o‘lchanadi. 
Agar o‘lchash aniqligini ta’minlash uchun xatolik e’tiborga olinadigan bo‘lsa, 
birinchi sxemani tanlagan ma’qul, chunki voltmetrning qarshiligi aniq bo‘ladi, 
ampermetrning ichki qarshiligi ko‘p hollarda noma’lum bo‘ladi. Bundan tashqari 
tashqi muhitning harorati ampermetrga nisbatan voltmetrga kamroq ta’sir 
ko‘rsatadi. 

Download 5,14 Mb.