|
– rasm. Kirish qarshiligi katta voltmetr
MisolBog'liq M. Maxmudov - Energiya o`lchash asboblari va boshqaruv tizimlari2.2 – rasm. Kirish qarshiligi katta voltmetr
Misol:
Qiymati 1 V bo‘lgan kuchlanishni o‘lchash kerak. 2.1- va 2.2 – rasmlardagi
kuchlanishni o‘lchash sxemalarining kirish qarshiliklarini aniqlaymiz.
a) O‘lchash diapazoni 6V
R
char
= 20 kΩ / V
R
in
= u
meas
x R
char
= 6 V x 20 kΩ / V = 120 kΩ
b) O‘lchash diapazoni 1V
R
in
= 10 MΩ (o‘lchash diapazoniga bog‘liq emas !)
Kuchlanish bo‘luvchisini muvofiq qarshilikli rezistorlarda yig‘ib, kerakli
kuchlanish diapazonini yaratish mumkin. O‘lchash xatoliklarini kamaytirish uchun
kuchlanish bo‘luvchisidagi rezistorlarni Ye48 yoki Ye96 standart seriyalardan
olish kerak. Yuqori sifatli o‘lchash qurilmalarida qarshiligi haroratga va eskirishga
bog‘liq bo‘lmagan mahsus rezistorlar ishlatiladi.
Har bir o‘lchash amalida o‘lchanadigan ob’ektning qarshiligi bilan o‘lchash
asbobining kirish qarshiligi kuchlanish bo‘luvchisini tashkil qiladi. O‘lchash
asbobining kirish qarshiligi kattaroq bo‘lsa o‘lchanadigan ob’ektning ichki
qarshiligiga shuncha kam ta’sir etadi va shu bilan o‘lchash xatoliklari shuncha
kichik bo‘ladi.
O‘zgaruvchan
kuchlanishni
o‘lchash.Magnitoelektrik
o‘lchash
mexanizmli voltmetr bilan o‘zgaruvchan kuchlanishni bevosita o‘lchab bo‘lmaydi,
chunki o‘lchangan qiymat o‘rtacha arifmetik qiymatni tashkil qiladi. Simmetrik
o‘zgaruvchan kuchlanishning o‘rtacha qiymati doim nolga teng bo‘ladi. Bunday
voltmetrda o‘zgaruvchan kuchlanishni o‘lchash uchun unga ketma-ket
to‘g‘rilagichni ulash kerak bo‘ladi. Shunda o‘lchash mexanizmining g‘altagi orqali
tok faqat bir tomonga oqadi. Bu tok g‘altakni og‘diradi, chunki to‘g‘rilangan
kuchlanishning o‘rtacha qiymati nolga teng emas (2.3- rasm). To‘g‘rilangan
sinusoidal o‘zgaruvchan kuchlanishning o‘rtacha arifmetik qiymati (2.3 – rasm)
quyidagini tashkil qiladi:
39
U
arith
= 0,318 x U
max
O‘lchash mexanizmining g‘altagi kuchlanishning shu qiymatiga og‘adi.
O‘zgaruvchan kuchlanish va tok o‘lchanganda uning ta’sir etuvchi qiymati (r.m.s.)
katta ahamiyatga ega bo‘ladi, asboblarning shkalalari shu qiymatlarda
graduatsiyalanadi. Bir yarim davrli to‘g‘rilagich uchun kuchlanishning o‘rtacha
arifmetik qiymati va ta’sir etuvchi qiymati orasida quyidagi tenglik mavjud:
U
r.m.s.
= 1,57 x U
arith
Konstanta F =
arith
s
m
r
U
U
.
.
.
= 1,57 “shakl faktori” deb ataladi
2.3 – rasm. O‘zgaruvchan kuchlanishni to‘g‘rilash
Ikki yarim davrli to‘g‘rilagich uchun :
U
arith
= 0,637 x U
max
va U
r.m.s.
= 1,11 x U
arith
, shakl faktori F =
arith
s
m
r
U
U
.
.
.
= 1,11
Boshqacha shaklga ega bo‘lgan o‘zgaruvchan kuchlanishlar uchun shakl
faktorlari 2.4. – rasmda ko‘rsatilgan.
|
| |
