17
Issiqlik ajralib chiqadigan xonalarda havo almashtirishni ta’minlash. Sanoat korxonalari
xonalarida ajralib chiqadigan zararli omil faqat issiqlik bo‘lsa, unda hisoblab almashtiriladigan
havo miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi.
G
1
=
)
(
24
,
0
o
х
ort
t
t
Q
Bu
erda G
1
- chiqarilib tashlanishi kerak bo‘lgan havo miqdori, kg/s;
Q
ort
- ortiqcha issiqlik miqdori.
Ortiqcha
issiqlik miqdori, xonada ajralayotgan issiqlik miqdori orasidagi ayirmadan
iborat bo‘ladi. Bunda issiqlik balansini o‘rtacha issiq, sovuq va issiq davrga ayrim-ayrim
hisoblash tavsiya qilinadi.
Issiq sharoit uchun issiqlik balansini quyidagicha yozish mumkin.
t
T
10
o
C,Q
ort
=
Q + Q
rad
– (Q
1
+ Q
2
+ Q
3
+Q
4
)
O‘rtacha va sovuq
davr uchun
t
T
10
o
C,Q
ort
=
Q – (Q
1
+ Q
2
+ Q
3
+ Q
4
+ Q
5
+ Q
6
)
Bunda
Q - xonadagi hamma issiqlik manba’laridan ajralayotganissiqlik miqdori,
kkal·soat;
Q
rad
-quyosh nuri ta’sirida hosil bo‘ladigan issiqlik miqdori, kkal·soat;
Q
1
-xonaga kiritilgan materiallarning isishi uchun sarflanadigan issiqlik, kkal·soat;
Q
2
- sovuq yuzalar bilan yutiladigan issiqlik miqdori, kkal·soat;
Q
3
- joylardagi shamollatish vositalari orqali yo‘qotiladigan issiqlik miqdori, kkal·soat;
Q
4
- devorlar orqali yo‘qotiladigan issiqlik miqdori, kkal·soat;
Q
5
- xonaga tirqishlardan kirgan havoni isitishga sarflanadigan issiqlik, kkal·soat.
Yuqorida keltirilgan formulada t
h
-chiqarib yuborilayotgan havoninng temperaturasi
hisobga olingan. Uni belgilash uchun issiqlik ajralayotgan
jihozlarning sathini,xonaning
balandligi va o‘rnatilgan jihozlarning zichligini hisobga olish kerak bo‘ladi.
Ishchi zonasidagihavoni isitishga esa, hamma ajralib chiqayotgan Q
ort
issiqlik
sarflanmasdan balki isitish issiqliqligi Q
ii
gina sarflanadi. Hisoblashlarda xatoliklarning oldini
olish maqsadida quyidagi koeffitsiontni kiritamiz.
m =
ort
ii
Q
Q
; yoki m =
o
x
o
ii
t
t
t
t
Bunda
ii
t
- ishchi
zonadagi havoning issiqligi,
o
C;
t
o
- oqim bilan berilayotgan
havoning issiqligi,
o
C;
t
х
-chiqarib yuborilayotgan havoning issiqligi,
o
C.
Bu koeffitsient havoning amaliy miqdorini bilgan holda chiqarilib yuborilayotgan
havoning haroratini aniqlash imkoniyatini tug‘diradi.
t
h
=
m
t
t
o
ii
+ t
o
Ba’zi bir xonaning balandligi 4 m dan ortiq bo‘lgan holatlardan chiqarib yuborilayotgan
havoning miqdori harorat gradienti usuli bilan aniqlanishi mumkin.
t
h
= t
ii
+
(H - 2)
18
Bu erda
-xonaning har metr balandligiga belgilangan harorat gradmenti,
o
C; N-xonaning
polidan havo chiqarib yuborish zonasigacha bo‘lgan balandligi, m.
Hisoblangan almashtiriladigan havo miqdori yuqorida belgilangan havo
almashtirish
koeffitsientini qo‘shib hisoblanganda quyidagi holga keladi.
G =
)
(
24
,
0
o
ii
ort
t
t
mQ
(I)
Agar binoning ba’zi uchastkalarida mahalliy shamollatish sisitemalari o‘rnatilgan
bo‘lsa,unda
G =
)
(
24
,
0
4
o
ii
ort
t
t
Q
mQ
+ G
4
(II)
Bu
erda Q
4
-mahalliy shamollatish vositalari yordamida chiqaribyuboriladigan issiqlik
miqdori,kkal·soat; G
4
-mahalliy shamollatish vositalari yordamida chiqarib yuborilayotgan havo
miqdori, kg/soat.
Mahalliy shamollatish natijasida chiqarilib yuborilayotgan issiqlik miqdori quyidagicha
aniqlanadi.
Q
4
= 0,24 (t
ii
- t
o
)G
4
(3)
(3) ni (2)gaqo‘ysak
G =
)
(
24
,
0
o
ii
ort
t
t
mQ
+ (1 - m) G
4
Agar koeffitsient m ni yuqorida keltirilgan qiymat bilan almashtirsak
G =
)
(
24
,
0
4
o
ii
ort
t
t
Q
mQ
+ G
4
Xonalarga barilayotgan umumiy shamollatish samaradorligini
havo almashtirish
jarajasini belgilovchi koeffitsient orqali ifodalanadi
K =
V
L
bunda K -havo almashtirish darajasini belgilovchi koeffitsient;
L -ventilyator yordamida xonaga yuborilayotgan yoki xonadan so‘rib olinayotgan havo
miqdori,m
3
·soat; V -xonaning hajmi, m
3
.
Bu birlik bir soat davomida xona ichidagi havo necha marta yangilanayotganini
ko‘rsatadi.
