98
ya’ni 1-,2-tur muzqaymoqlardan 30ta va 40tadan
ishlab
chiqarishga quvvati etadi. Bunda daromad
bo’ladi. Bu qiymat yuqorida ko’rganimiz optimal rejadagidan ancha kam. Bu
reja bilan ishlaganda xomashyo zaxiralari xam to’liq ishlatilmay qoladi. Agar
daromad
ga teng bo’ladigan nuqtalar to’plamini oladigan bo’lsak ular
(17.3)
tenglama bilan ifodalanar ekan. Bu esa to’g’ri chiziq tenglmasi bo’lib, uni
110000 ga bo’lib normal ko’rinishga keltiramiz.
Chizmada
u punktir chiziq bilan ifodalangan. Bu to’g’ri chiziqning OSABD ga
tegishli istalgan nuqtasi koordinatalari
bo’ladigan rejani ifodalar ekan.
Daromad
ni orttirsak unga mos keladigan to’g’ri chiziq parallel tepaga
ko’tariladi. Bu orttirish maqsad
funktsiyasi grafigi MBES bilan, ya’ni OSABD
bilan umumiy nuqtaga ega bo’lgan xollardagina amalga oshirilishi mumkin. Bu xol
eng so’nggi bor maqsad funktsiyasi
nuqtadan o’tganda ro’y berar ekan.
Bundan keyingi ko’tarilish MBES dan chiqib ketadi.
Demak
nuqta
optimal echimga mos ekanligi ham ishonarli asosga ega bo’ladi. Shuningdek
topilgan optimal echim asosida ayrim iqtisodiy tavsiyalarni ham keltirib chiqarish
mumkin. Buning uchun xomashyo sarfini tahlil qilamiz.
reja bilan
ishlaganda
qaymoq to’liq ishlatiladi.
shakar to’liq ishlatiladi.
sut ortib qoldi.
Bu erda ikki xil tavsiya qilish mumkin. Birinchisi ortib qolgan xomashyo, ya’ni
1,6 litr sutni xomashyo sifatida sotib yuborish. Bunda daromad o’zgarmaydi.
Ikkinchisi kamyob xomashyo turini aniqlab, uning zaxirasini
oshirish hisobiga
99
daromadni ko’paytirish. Buninig uchun 1-va 3-xomashyo chiziqlari kesishgan
nuqtani topamiz.
rejani bu nuqtaga ko’tarishga esa shakar zaxiralari yo’l qo’ymaydi. Demak
shakar berilgan masala uchun kamyob xomashyo sirasiga kirar ekan. nuqta ham
MBES ga kirishi uchun shakar zaxiralarini shu nuqtaga moslab oshirish kerak.
Demak
shakar
zaxirasini
5,733
kgga
etkazsak
optimal
echim
nuqtaga mos kelar ekan.
Bu nuqtada daromad
ming bo’lib
dan ortganini ko’ramiz.
Yuqorida keltirilgan geometrik usul ChPM larni echish va tahlil qilishda
juda qulay bo’lgani bilan umumiylik da’vo qila olaydi. Chunki masala tartibi 3
o’lchovlidan ortganda geometrik tasvirni qilish imkoni yo’qoladi. ChPM larni
echishda keng tadbiq qilinadigan usullardan biri simpleks usul bo’lib
uning
g’oyasi shundan iboratki, birorta tayanch echim topiladiva uni ma’lum qoidaga
ko’ra optimallikka tekshiriladi. Optimal bo’lsa
echim topilgan deb xisob
to’xtatiladi. Optimal bo’lmasa unga nisbatan yaxshiroq bo’lgan boshqa tayanch
echimga o’tiladi. Bu jarayon topilgan echim optimal bo’lguncha davom ettiriladi.
Shuning uchun ham simpleks usulni planni bosqichma bosqich yaxshilash usuli
deb ham ataladi. Bu usul to’la avtomatlashtirilishi mumkin.
Zamonaviy
kompyuterlar dasturiy ta’minotida usul dasturi ham mavjud bo’lib, iste’molchi
zarur bo’lganda unga murojaat qilish mumkin. Usul algoritmi va hisoblash
formulalarini tavsiya qilingan adabiyotlardan topish mumkin.
