|
O„zbekiston respublikasi oliy ta‟lim, fan
|
| bet | 9/119 | | Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 4,33 Mb. | | #252328 |
Bog'liq MM Mahsulot sifati nazorati-2022Mahsulotlarning sifat koʻrsatkichlari nomenklaturasi
Mahsulot sifatining koʻrsatkichi mahsulot sifatiga kiruvchi bitta yoki bir necha xossasining miqdoriy tavsifi, uning yaratilish va ishlatilishi yoki iste‘molidagi muayyan sharoitlarga qoʻllanilishini qurilishiga aytiladi.
Sifat koʻrsatkichlari quyidagi asosiy talablarga javob berishlari lozim:
turgʻunligi;
rejali asosda ishlab chiqarish samaradorligini oshishiga yordam berishi;
fan va texnika yutuqlarini inobatga olinishi;
muayyan vazifasiga koʻra ma’lum ehtiyojlarni qondirishga layoqatliligi.
Tavsiflanadigan xossalari boʻyicha bir turdagi va turli xildagi mahsulotlarining sifat koʻrsatkichlarini sinflanishi 2.2-rasmda keltirilgan.
Tarkib va tuzilish koʻrsatkichlari mahsulotdagi kimyoviy elementlarni yoki guruhli tuzilishlar miqdorini ifodalaydi.
Tarkib va tuzilish koʻrsatkichlariga quyidagilarni misol qilish mumkin:
poʻlatning tarkibiy komponentlarini massa ulushlari;
kislotalardagi turli tarkiblarining konsentrasiyasi;
koksdagi oltingugurtning, kulning massa ulushi;
oziq-ovqat va boshqa mahsulotlardagi qandning, tuzlarning massa ulushlari kiradi.
2.2-rasm. Tavsiflanadigan xossani miqdori boʻyicha bir turdagi va turli xildagi mahsulotlarning sifat koʻrsatkichlarini sinflanishi.
Xom-ashyo, materiallar, yoqilgʻi va elektr quvvatlarini tejab foydalaniladigan koʻrsatkichlari buyumning xossalarini tavsiflaydi va uning texnikaviy takomillanish darajasini yoki ular tomonidan iste‘mol qilinayotgan xom-ashyo, materiallar, yoqilgʻi va elektr quvvatlar me‘yorini ifodalaydi.
Buyumlarni tayyorlashda va ishlatishda shunday koʻrsatkichlarga xom- ashyo, materiallar, yoqilgʻi va elektr quvvatini asosiy turlarining solishtirma sarflanishi (sifat koʻrsatkichining asosiy oʻlchovi); moddiy resurslardan foydalanish koeffisiyenti, ya‘ni foydali sarflanishiga nisbati tushuniladi, foydali ish koeffisiyenti va shunga oʻxshashlar kiradi.
Mahsulotning koʻplab sifat koʻrsatkichlari ularning vazifasi va parametrlari boʻlib hisoblanadi. Biroq, koʻpchilik holatlarda bu bogʻliqlikni yetarli darajada tushunish qiyindir. ―Alomat‖, ―parametr‖ va ―sifat koʻrsatkichlari‖ tushunchalarining oʻzaro aloqadorligi 2.3-rasmda koʻrsatilgan.
|
| |
