149
4.Ichki yuzasi aniq yoʻniladigan tuynuklarning ichida keskichni oʻtishiga
halaqit beradigan ichki turtib chiqqan joylar boʻlmasligi lozim. Korpusli detal
ichidagi tuynuklarning diametrlari ularga oʻqdosh boʻlgan
tashqi devoridagi
tuynuklar diametridan katta boʻlmasligi lozim.
5. Korpusli detallarda tuynuklar va rezbalarning koʻp xilli boʻlishidan qochish
lozim.
GOST
14.201-83
“YESTPP.
Buyumlar
konstruksiyalarining
texnologiyabopligini taʼminlash” standartiga muvofiq texnologiyaboplikni
belgilovchi 11ta parametr qabul qilingan:
1.
Buyumni tayyorlashning (yasashning) texnologik sermehnatligi (T
T
) – bitta
buyumni maʼlum bir vaqti ichida tayyorlash uchun sarflangan mehnat miqdori.
T
T
= ∑
𝑡 𝑑𝑜𝑛 − ка𝑙𝑘
𝑛
𝑖=1
;
Bu yerda: T
T
- buyumni tayyorlashning (yasashning)
texnologik
sermehnatligi. ∑
𝑡 𝑑𝑜𝑛 − ка𝑙𝑘
𝑛
𝑖=1
– operatsiyaning bajarishning donabay-
kalkulyatsiyali vaqti. n- buyumni tayyorlash uchun zarur boʻlgan operatsiyalar soni.
Buyumning solishtirma materialtalabliligi – buyumni oʻz
vazifasiga muvofiq
ishlatilishdan iqtisodiy samara birligini olish uchun zarur boʻlgan materiallar sarfini
xarakterlovchi koʻrsatkich.
Buyumni tayyorlashning metall sarfliligi M
JAM
(jami metall sarfi) – buyumni ishlab
chiqarish va undan texnik foydalanish uchun zarur boʻlgan metall (material) sarfi
hisoblanadi.
“Jami metall sarflilik”tushunchasi oʻz ichiga “konstruktiv metal sarflilik” va
“texnologik metall sarflilik”tushunchalarini oladi. “Konstruktiv metal sarflilik”
atamasi ostida bitta buyum birligining sof massasi tushuniladi. “Texnologik metall
sarflilik”atamasi ostida bitta buyumga meʼyorlarga muvofiq sarflanadigan metall
massasi bilan buyumning sof massasi
orasidagi farq tushuniladi, yaʼni buyumni
tayyorlashdagi chiqindilar massasi tushuniladi.
Shunday qilib, buyumning
jami metall sarfliligi M
JAM
konstruktiv M
K
va
texnologik M
T
metall sarfliliklar yigʻindisidan iborat, yaʼni:
M
JAM =
M
K
+ M
T.
Jadval.
GOST 14.201-83ga muvofiq buyumlar konstruksiyasining
