152
9. Konstruktiv elementlarni unifikatsiyalash koeffitsiyenti (K
U
) - buyumdagi
unifikatsiyalashgan konstruktiv elementlar sonini buyumni tayyorlash uchun zarur
boʻlgan barcha konstruktiv elementlarning umumiy soniga nisbatiga teng.
K
U
= N
U
/ N,
Bu yerda: K
U
- konstruktiv elementlarni unifikatsiyalash koeffitsiyenti; N
U
–
konstruktiv elementlar unifikatsiyalashgan tip-oʻlchamlari soni. N – konstruktiv
elementlar tip-oʻlchamlarining umumiy soni.
1.Zagotovkaning texnologiyabopligi.
Ishlov berish tannarxini pasaytirish nuqtai-nazaridan
xomakining shakli
tayyor detalning shakliga maksimal yaqinlashishi lozim.
Xomaki shaklining
murakkablashishi uning qiymatini oshishiga olib keladi. Xomaki shaklining
optimal murakkabligi va uni olish usuli iqtisodiy tahlil oʻtkazish yoʻli bilan
aniqlanadi.
Zagotovkaning texnologiyabopligi quyidagi mezonlar bilan aniqlanadi:
a) Zagotovka materialining ishlov berilishga qulayligi. Materialning
ishlov beriluvchanligi – bu unga kesish bilan ishlov berilish qobiliyati boʻlib, ishlov
berish koeffitsiyenti bilan tavsiflanadi:
,
0
0
V
V
K
Bu yerda, V va V
0
– berilgan materialga kesib ishlov berishda asbobning
chidamliligi 60 minutga tengligi va qattiqligi NV 179ga teng boʻlgan 45 markali
poʻlatga ishlov berilishdagi asbobning chidamliligi.
K
0
ning qiymatiga qarab, materiallar 5ta guruhga boʻlinadi: 1,5dan katta boʻlsa
– yuqori
darajada ishlov beriluvchanlik; 1,5-1,0-oshirilgan ishlov beriluvchanlik;
1,0-0,8-qoniqarli ishlov beriluvchanlik; 0,8-0,5-pasaytirilgan ishlov beriluvchanlik;
0,5dan past – past ishlov beriluvchanlik. Ishlov beriluvchanlikning
pasayishi
mehnat unumdorligini pasayishiga olib keladi va detalni tayyorlashni
qimmatlashtiradi. Demak, ishlov beriluvchanlik qanchalik yuqori boʻlsa,
texnologiyaboplik shunchalik yuqori boʻladi.
