Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Download 8,15 Mb. Pdf ko'rish
bet	73/188
Sana	30.11.2023
Hajmi	8,15 Mb.
	#108303

1 ... 69 70 71 72 73 74 75 76 ... 188

Bog'liq
Mash texdan maruzalar TURSUNOV2

T e r m o p l a s t l a r
R e a k t o p l a s t l a r m o l e k u l a l a r i
Q o t i r g i c h l a r

PLASTMASSALAR.

Plastmassalarning klassifikatsiyasi.
Plastmassalar quyidagi ko’rinishlar bo’yicha bo’linadi: 1. Qo’shimchalar
turiga qarab: qattiq to’ldirgichlar bilan, gazsimon to’ldirgichlar bilan. Qattiq
to’ldirgichlar o’z navbatida ikki xil bo’ladi: a) kukunli holatli: grafit, yog’och uni,
kvarts, gips va hokazo. b) tolali shaklda: paxta va kanop tolali qipiqlar, shisha va
asbest tolalari va hokazo.
Polimer molekulalari orasidagi bogʻlanish turiga hamda yuqori
temperaturalarda ularning oʻzini tutishiga qarab, polimerlar termoplastik
(termoplastlar) va termoreaktiv (reaktoplastlar) xillarga boʻlinadi.
T e r m o p l a s t l a r molekulalari kuchsiz molekulalararo kuchlar bilan
bogʻlangan polimerlar asosida olinadi.
Termoplastlarga polietilen, kapron, poliamidlar, polivinilxlorid, viniplastlar,
ftor-plastlar, organik shisha va hokazolar kiradi.
R e a k t o p l a s t l a r m o l e k u l a l a r i oʻzaro molekulalar orasidagi
kuchlardan tashqari ximiyaviy birikkan polimerlar asosida olinadi. Mustaxkam
ximiyaviy
birikmalar
polimerlarda
qizdirilganda
yoki
kirtiruvchi
qoʻshilmalar- qotirgichlar qoʻshilganda paydo boʻladi.
Tarkibiga koʻra plastmassalar ikki gruppaga - toʻldirilmagan va toʻldirilgan
(kompozitsion) xillarga boʻlinadi.
Plastik massalar tabiiy yoki sunʼiy polimerlar asosida olingan materiallar
boʻlib, ularni olish yoki qayta ishlashning maʼlum bosqichida yuqori plastiklikka
ega boʻladi. Plastik massalar oddiy va murakkab xillarga ajratiladi. Oddiy plastik
massalar yolgʻiz polimerlardan iborat boʻlib, ularga polietilen, polistirol, kapron,
organik shishalar va boshqalar kiradi.

86
Q o t i r g i c h l a r deb, polimer molekulalarini kimyoviy bogʻlanishlar bilan
birlashtiruvchi moddalarga aytiladi. Ular reaktoplastlarga bir necha protsent
miqdorida qoʻshiladi. Qotirgichlar qoʻshilishi natijasida fazoviy molekulyar
tur hosil boʻladi, qotirgich molekulalari bu turning bir qismi hisoblanadi. Kimyoviy
bogʻlanishlar paydo boʻlganda polimer suyuqlanmaydigan va erimaydigan qattiq
moddaga aylanadi. Epoksid va poliefir smolalar, fenoplastlar kabi polimerlar
reaktoplastlarga misol boʻla oladi.

Download 8,15 Mb.

1 ... 69 70 71 72 73 74 75 76 ... 188

Download 8,15 Mb.

Pdf ko'rish