|
O`zbekiston respublikasi oliy ta`lim, fan va innovatsiyalar vazirligi
|
| bet | 20/33 | | Sana | 16.01.2024 | | Hajmi | 0,57 Mb. | | #138802 |
Bog'liq Gidravlik bog`lovchi moddalarMa’ruza. № 10
Mavzu: SHlaklar kimyoviy tarkibi, shlakli sementlar.
Reja: 1. Domna shlaklar
2. SHlaklar va shlakli sementlar
3. Domna shlaklari kimyoviy tarkibi
Tayanch so‘z va iboralar:shlak, sement,bog‘lovchi SHlaklar va shlakli sementlar
SHlaklar bu ikkilamchi maxsulotlar va ular qora rangli metallarni yoki qattiq yoqilg‘i qutirilganda xosil bo‘ladi. Kimyoviy, mineralogik tarkibi katta chegarada o‘zgaradi va jinslar tarkibiga, yoqilg‘i, metall turiga bog‘liq. Ko‘p metallurgiya shlaki kimyoviy tarkibi bo‘yicha portlandsement va glinozyom tarkibiga yaqinlashadi. Oxirigi vaqtgacha bog‘lovchi moddalar ishlab chiqarishi uchun faqat dumaloq shakldagi domna shlaklari ishlatilgan. Xozirgi davrda olimlar tomonidan elektrotermofosfor shlaklar va x.k. ishlatilishi mumkinligi isbot qilingan.
Domna shlaklar
Temir xom ashyo kuydiryotgan vaqtida karbonatlar yoqinilg‘ini mineral qismi va komponentlari bilan reaksiya kirishadi va oson eriydigan kalsiy Mg silikatlari va alyumosilikatlarini xosil qiladi. Bu birikmalar 1400 – 1500S eriiydilar va shlakli eritma xolda pechdan chiqadilar 1tonnacho‘yandan urtacha xisobda 0,5 – 07 shlak xosil bo‘ladi. Kimyoviy tarkibi: domna shlaklarni kimyoviy tarkibi jinslarnitarkibiga bog‘lik va odatda: CaO, SIO2, AL2O3, MgO, FeO oltingugurt birikmalar CaS, MnS tashkil etadi CaO, SiO2, AL2O3, MgO miqdori 90 – 95% tashkil etadi.
Kimyoviy tarkibi bo‘yicha domna shlaklari portlandsement klinkeridan faqat bir xil komponentlarni nisbatan bilan ajralib turadi. SHlaklarni gidravlik aktivlik darajasi ikkita modul bilan ifodalanadi: asosli modul
SaO+MgO
As = ----------------------------------SiO2 + Al2O3
Bu modulni sonli kiymati bo‘yicha shlaklar kuyidagilargi farq qiladilar; asosli uning moduli ≥ 1 dan kup yoki teng, nordon AS < 1 birdan kam.
Aktivlik moduli kuyidagi formula orkali aniqlanadi Al2O3
AkM= ---------------------------------SiO3
Domna shlaklarni gidravlik aktivligi. Asosiy va ayniqsa aktivlik moduli oshgan sari oshadi.
Granullargan shlaklarni gidravlik aktivlik sifat koefitsienti bilan baxolanishi kerak va u shlakdagi CaO, AL2O3, MgO, SiO2, TiO2, foiz mikdoriga bog‘liq va quyidagi formula aniqlanadi:
CaO+Al2O3+MgO
K = -----------------------------------------------SiO2+TiO2
Bu formulaga, agar MgO miqdori shlakda 10% gacha bo‘lsa ishlatiladi. Ko‘p bo‘lgan xolda quyidagi formuladan foydalanadi:
CaO+Al2O3+ 10
K= ----------------------------------------------------SiO2+TiO2 + (Mg O -10)
Sifat koefitsienti qancha baland bo‘lsa, domna shlakini gidravlik aktivligi shuncha baland bo‘ladi.
|
| |
