O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti

261 
o‘qituvchilarning kasbiy mahoratlariga ko‘p jihatdan bog‘liq. Ulardagi 
tajribalar o‘qitish shakllarida foydalaniladigan o‘qitish prinsiplarini ijodiy 
qo‘llashda, bilishga doir nazariyalarlarni amaliyotga tatbiq etishda muhim 
ahamiyat kasb etadi. O‘qituvchi – O‘zbekistonning kelajagini barpo etuvchi 
va davomchisi bo‘lgan yosh avlod ta
ʼ
lim-tarbiyasi uchun javobgar 
shaxsdir. Ota-onalar o‘rtasidagi obro‘-e
ʼ
tibori hozirgi zamon talablariga 
mos bo‘lishi shart. O‘qituvchi javobgar shaxs sifatida o‘rnak bo‘lishi, shu 
bilan birga, pedagogik mahoratini ham namoyon eta olishi, yetuk 
o‘qituvchi sifatida malakali kadrlarni tayyorlash ishiga o‘zining hissasini 
qo‘shishi zarur. Pedagogik mahoratga ega bo‘lish, ta
ʼ
lim-tarbiya 
samaradorligini ta
ʼ
minlovchi zamin bo‘lib, uning jamiyatdagi obro‘- 
e
ʼ
tiborini ham oshiradi, o‘quvchilarda unga nisbatan hurmat yuzaga 
keladi. Yuksak pedagogik mahoratga ega bo‘lgan o‘qituvchi bolani 
tushuna olishi, unga insbatan insonparvar munosabatda bo‘lishi, har 
qanday pedagogik vaziyatni to‘g‘ri baholashi, ziddiyatlarni o‘z vaqtida 
bartaraf etishi, pedagogik faoliyatda hamisha ilg‘orligi, jamiyat taraqqiyoti 
hamda pedagogik jarayonda o‘quvchilar ongiga singdirilayotgan ezgu 
g‘oyalarni bog‘lay olishi lozim.
Hozirgi kunda darsliklar va qo‘llanmalar rivojlangan bo‘lmasin, 
pedagogik amaliyot, ta
ʼ
lim-tarbiya ishlarining muvaffaqiyati oxir-oqibatda 
o‘qituvchiga, uning kasbiy mahoratiga borib taqaladi. Pedagogik 
mahoratning asosiy qonuniyati oz mehnati bilan ulkan natijalarga 
erishishdir. Pedagogik faoliyatga qiziqqan, qobiliyatli, iste’dodli 
kishidagina pedagogik mahorat xislatlari shakllanib boradi. O‘qituvchi 
zamonaviy bilim bersin, deb talab qilamiz. Аmmo zamonaviy bilim berish 
uchun, avvalo, murabbiyning o‘zi ana shunday bilimga ega bo‘lishi kerak”, 
deya ta
ʼ
kidlagan. 
1. Pedagog mutaxassisni puxta ilmiy-nazariy bilimlar bilan 
qurollantirish, egallagan ilmiy bilimlarni amaliy faoliyatda qo‘llash uchun 
ko‘nikma va malakalarini rivojlantirish, buning uchun esa ularga 
pedagogik mahorat sirlarini o‘rgatish eng muhim masalalardan sanaladi. 
2. O‘qituvchining pedagogik mahorati: 1) bilimdonlik va aql-
zakovatning yuksak ko‘rsatkichi; 2) o‘z faniga doir bilimlarning sohibi; 3) 
pedagogika fanlar sohasidagi bilimlarni puxta egallaganlik, ulardan kasbiy 
faoliyatida foydalana olish; 4) o‘quv-tarbiyaviy ishlar metodikasini 
mukammal bilish. 
Pedagogik mahorat o‘qituvchining pedagogik faoliyati zamirida 
takomillashib boradi. O‘qituvchi pedagogik faoliyatining ijobiy natijalari 
mehnat malakasini, o‘zining hayotiy va amaliy faoliyatida qo‘llay olishi 
bilan belgilanadi. O‘qituvchining pedagogik faoliyati samarali bo‘lishi 
uchun qobiliyatlarni bilim, bolani tushuna olish, kuzatuvchanlik, nutq 
malakasi, tashkilotchilik, diqqatni taqsimlay olish, vaziyatni to‘g‘ri 

262 
baholash, yuzaga kelish ehtimoli bo‘lgan har xil ziddiyatlarni o‘z vaqtida 
bartaraf etish, o‘quvchilarni bilim olishga qiziqtirish kabilar tashkil etadi.
O‘qituvchi o‘z o‘quv predmetini osida bilishi, pedagogik va psixologik 
bilimlarga ega bo‘lishi hamda insoniylik, izlanuvchanlik va fidoyilikni 
o‘zida tarkib toptirihi lozim. Pedagogic mahorat o‘qituvchi shaxsiy va 
kasbiy sifatlarining yig‘indisi bo‘lib, o‘qituvchi o‘z mahoratini 
shakllantirishni ta
ʼ
minlovchi omillarni, pedagogik-psixologik, metodik 
bilimlarni doimiy egallab borishi lozim. O‘qituvchi mehnatining 
muvaffaqiyati va samarasi tashkil etishga, mehnatni oqilona uyushtirishga 
ta’sir etadigan shart-sharoitlarga va mehnatni amalga oshirish yo‘llarini 
to‘g‘ri belgilashga bog‘liq.
Prezidentimiz 
Sh.M.Mirziyoyev 
aytganidek, 
pedagoglar 
va 
professor-o‘qituvchilar tarkibining professional darajasi ularning maxsus 
bilimlaridir. Bu borada ta’lim olish, ma’naviy-ma’rifiy kamolot masalalari 
va haqiqiy qadriyatlarni shakllantirish jarayonlariga ko‘mak beradigan 
muhitni yaratish zarur. 

Download 5,14 Mb.