261
o‘qituvchilarning kasbiy mahoratlariga ko‘p jihatdan bog‘liq. Ulardagi
tajribalar o‘qitish shakllarida foydalaniladigan o‘qitish prinsiplarini ijodiy
qo‘llashda, bilishga doir nazariyalarlarni amaliyotga tatbiq etishda muhim
ahamiyat kasb etadi. O‘qituvchi – O‘zbekistonning kelajagini barpo
etuvchi
va davomchisi bo‘lgan yosh avlod ta
ʼ
lim-tarbiyasi uchun javobgar
shaxsdir. Ota-onalar o‘rtasidagi obro‘-e
ʼ
tibori hozirgi zamon talablariga
mos bo‘lishi shart. O‘qituvchi javobgar shaxs sifatida o‘rnak bo‘lishi, shu
bilan birga, pedagogik mahoratini ham namoyon eta olishi, yetuk
o‘qituvchi sifatida malakali kadrlarni tayyorlash ishiga o‘zining hissasini
qo‘shishi zarur. Pedagogik mahoratga ega bo‘lish, ta
ʼ
lim-tarbiya
samaradorligini ta
ʼ
minlovchi zamin bo‘lib, uning jamiyatdagi obro‘-
e
ʼ
tiborini
ham oshiradi, o‘quvchilarda unga nisbatan hurmat yuzaga
keladi. Yuksak pedagogik mahoratga ega bo‘lgan o‘qituvchi bolani
tushuna olishi, unga insbatan insonparvar munosabatda bo‘lishi, har
qanday pedagogik vaziyatni to‘g‘ri baholashi, ziddiyatlarni o‘z vaqtida
bartaraf etishi, pedagogik faoliyatda hamisha ilg‘orligi, jamiyat taraqqiyoti
hamda pedagogik jarayonda o‘quvchilar ongiga singdirilayotgan ezgu
g‘oyalarni bog‘lay olishi lozim.
Hozirgi kunda darsliklar va qo‘llanmalar rivojlangan bo‘lmasin,
pedagogik amaliyot, ta
ʼ
lim-tarbiya ishlarining muvaffaqiyati oxir-oqibatda
o‘qituvchiga, uning kasbiy mahoratiga borib taqaladi. Pedagogik
mahoratning asosiy qonuniyati oz mehnati
bilan ulkan natijalarga
erishishdir. Pedagogik faoliyatga qiziqqan, qobiliyatli, iste’dodli
kishidagina pedagogik mahorat xislatlari shakllanib boradi. O‘qituvchi
zamonaviy bilim bersin, deb talab qilamiz. Аmmo zamonaviy bilim berish
uchun, avvalo, murabbiyning o‘zi ana shunday bilimga ega bo‘lishi kerak”,
deya ta
ʼ
kidlagan.
1. Pedagog mutaxassisni puxta ilmiy-nazariy bilimlar bilan
qurollantirish, egallagan ilmiy bilimlarni amaliy faoliyatda qo‘llash uchun
ko‘nikma va malakalarini rivojlantirish, buning uchun esa ularga
pedagogik mahorat sirlarini o‘rgatish eng muhim masalalardan sanaladi.
2. O‘qituvchining pedagogik mahorati: 1) bilimdonlik va aql-
zakovatning yuksak ko‘rsatkichi; 2) o‘z faniga
doir bilimlarning sohibi; 3)
pedagogika fanlar sohasidagi bilimlarni puxta egallaganlik, ulardan kasbiy
faoliyatida foydalana olish; 4) o‘quv-tarbiyaviy ishlar metodikasini
mukammal bilish.
Pedagogik mahorat o‘qituvchining pedagogik faoliyati zamirida
takomillashib boradi. O‘qituvchi pedagogik faoliyatining ijobiy natijalari
mehnat malakasini, o‘zining hayotiy va amaliy faoliyatida qo‘llay olishi
bilan belgilanadi. O‘qituvchining pedagogik faoliyati samarali bo‘lishi
uchun
qobiliyatlarni bilim, bolani tushuna olish, kuzatuvchanlik, nutq
malakasi, tashkilotchilik, diqqatni taqsimlay olish, vaziyatni to‘g‘ri
262
baholash, yuzaga kelish ehtimoli bo‘lgan har xil ziddiyatlarni o‘z vaqtida
bartaraf etish, o‘quvchilarni bilim olishga qiziqtirish kabilar tashkil etadi.
O‘qituvchi o‘z o‘quv predmetini osida bilishi,
pedagogik va psixologik
bilimlarga ega bo‘lishi hamda insoniylik, izlanuvchanlik va fidoyilikni
o‘zida tarkib toptirihi lozim. Pedagogic mahorat o‘qituvchi shaxsiy va
kasbiy sifatlarining yig‘indisi bo‘lib, o‘qituvchi o‘z mahoratini
shakllantirishni ta
ʼ
minlovchi omillarni, pedagogik-psixologik,
metodik
bilimlarni doimiy egallab borishi lozim. O‘qituvchi mehnatining
muvaffaqiyati va samarasi tashkil etishga, mehnatni oqilona uyushtirishga
ta’sir etadigan shart-sharoitlarga va mehnatni amalga oshirish yo‘llarini
to‘g‘ri belgilashga bog‘liq.
Prezidentimiz
Sh.M.Mirziyoyev
aytganidek,
pedagoglar
va
professor-o‘qituvchilar tarkibining professional darajasi ularning maxsus
bilimlaridir. Bu borada ta’lim olish, ma’naviy-ma’rifiy kamolot masalalari
va haqiqiy qadriyatlarni shakllantirish jarayonlariga ko‘mak beradigan
muhitni yaratish zarur.
