320
MAKTABGACHA TA’LIM MUASSASLARIDA DIDAKTIK
O‘YINLI MASHG‘ULOTLAR
Ergasheva Zilola
O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti 1-bosqich
magistranti.
Musiqa ta’lim-tarbiyasining maqsadi
yosh avlodni milliy musiqa
merosimizga vorislik qila oladigan hamda umumbashariy
musiqiy
qadriyatlarni idrok eta oladigan madaniyatli inson darajasida voyaga
yetkazishdan iboratdir. Buning uchun kamolga yetishib kelayotgan yosh
avlodni musiqiy iqtidorini rivojlantirib, musiqa san’atiga mehr ishtiyoqini
oshirish, musiqadan bilim va amaliy malakalar doiralarini tarkib toptirish,
iqtidorli bolalarni musiqiy qobiliyatlarini rivojlanishlari
uchun zaruriy
shart-sharoitlar yaratib berish, maktabgacha ta’lim muassasalarining
musiqa mashg‘ulotlarining asosiy vazifalaridan biridir. Mazkur oliy
maqsad va vazifalarni amalga oshirish musiqaga
jamiyatni madaniy -
ahloqiy rivojlantiruvchi omil sifatida qarash, predmet muammolarini xal
etishda keng o‘qituvchilar ijodkorligiga tayanish, musiqa o‘qitish
uslubiyotini ilgor tajribalar va kompleks ilmiy-metodik izlanishlar natijasi
asosida takomillashtirish talab etiladi. Bu borada didaktik o‘yinli
mashg‘ulotlarning ahamiyati uzgachadir.
Didaktika ta’lim jarayonining umumiy qonuniyatlarini o’rganiivchi
qismidir. Didaktika grekcha so‘z bo‘lib, «didayko» - o‘qitish. «didaskoya» -
o‘ rgatuvchi degan so‘zlardan kelib chiqqan. «Didaktika» - ning so‘zma-
so‘z tarjimasi ta’lim nazariyasini anglatadi. Ta’lim nazariyasi tal’im
jarayonining
tushunchasi va mohiyatini, ta’lim qoidalarini, uslublari
hamda tashkiliy formalarini o‘z ichiga oladi. Didaktika o‘z oldiga
o’qitishning o‘quvchilarni har tomonlama tarbiyalash
maqsadlariga javob
beruvchi umumiy qonuniyatlarini bilib olish vazifasmi qo‘yadi. Ta’limning
asosiy vazifasi yosh avlodni ilmiy bilimlar, ko‘nikma va malakalar tizimi
bilan qurollantirishdan iborat. Demak, didaktika «nimaga o‘qitish».
«nimani o‘qitish» va «qanday o‘qitish» kabi savollariga javob izlaydi.
Umumiy didaktika esa o‘z navbatida, ayrim o‘quv
fanlariga oid usullar
bilan juda mustahkam bog‘lanadi. Shu usullar mo‘lumotiga tayanib,
o‘qitishning umumiy qonuniyatlarini yechib boradi va ayni vaqtda har bir
o‘quv fanini o‘qitish usullari uchun umumiy asos bo‘lib xizmat qiladi.
Musiqaviy didaktika, uning birlashtiruvchi vazifasi hamda uning
xususiy didaktikalar va musiqiy ta’limning mavzuli metodikalari bilan
bog‘liqdir. Musiqaviy didaktikaning asosiy kategoriyalari: musiqiy
ta’limning jarayoni, prinsiplari, mazmuni, usullari, shakllari.
Musiqiy
ta’lim mazmuni umumiy madaniyatining rivojlanishiga va jamiyatning
321
musiqa san’atiga bo‘lgan extiyojiga bog‘liq. Shuning uchun musiqiy ta’lim
mazmuniga kiruvchi musiqiy bilimlar, malakalar, ko‘nikmalar, musiqa
materiali, ta’lim usullari va shakllarini sistemalashtirish lozim. Musiqa
sabog‘i tarbiyalovchi shaxsning badiiy tafakkurini shakllantiruvchi ta’lim
sifatida muhimdir. Uning vositasida nafosat tuyg‘ularini tarbiyalash bilan
birga yosh avlodda oliy insoniy fazilatlar tarkib toptirish nazarda tutiladi.
Kupchilik holatlarda musiqa mashg ‘ulotlarda utkazish oddiy
an’anaviy holatlarda olib boriladi,shu sababli
ham tarbiyalanuvchilarni
qo‘shiq yoki musiqani uzlashtirishi qiyin kechadi.Ushbu holatlarda
didaktik o‘yinli mashg‘ulotlardan foydalanish mashg‘ulot sifatini oshiradi.
