O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti

166 
qishloqlarimiz obod bo‘lishi, eski uylar zamonaviy uylar bilan 
almashtirilishi shart, ammo ularni turlicha qilish, dizayn jihatdan yanada 
takomillashtirish, 
milliy 
koloritni 
ta’kidlashimiz, 
milliy 
san’at 
elementlaridan o‘z o‘rnida samarali foydalanishimiz uchun aqlimiz, 
salohiyatimiz va mablag‘imiz yetarlidir. 
Istalgan sohani malakali kadrlar bilan tahminlanishi hech qachon 
kun tartibidan tushmaydigan masalalardan biridir. Tasviriy san’at 
darslarini 
o‘tish 
uchun 
o‘quv-metodik 
adabiyotlar 
bilan 
tahminlanganligimizni qisman qoniqarli deyish mumkin, ammo ular 
asosida zamon talabida ishlaydigan tasviriy san’at bo‘yicha maxsus 
tayyorlangan maktab o‘qituvchilarimiz soni ko‘p emaski, bu so‘nggi yillari 
mazkur masalaga yetarlicha e’tibor qaratilmayotganligi bilan bog‘liq. 
So‘nggi o‘n yil ichida oliy ta’lim muassasalarida ushbu yo‘nalish bo‘yicha 
o‘qigan pedagog kadrlar son jihatidan ham, sifat (kasbiy malaka) jihatidan 
ham xalq ta’limi ehtiyojini qondira olyapti deyish qiyin. Umumiy o‘rta 
ta’lim maktab o‘quv yuklamasida mazkur fanga ajratilgan soatlar ko‘p 
bo‘lmaganligi sababli oliy ta’lim muassasalarida ham tasviriy san’at 
yo‘nalishiga qabul kvotasi kam ajratiladi. Bu fanga biroz o‘zgacha 
munosabatda bo‘lingani uchun (asosiy fanlar sirasiga kirmaydi) tasviriy 
san’atdan dars berayotganlarning ma’lum qismi o‘zga soha, yo‘nalish 
egasi, yahni, nomutaxassislardir. Ba’zi hollarda tasviriy san’at bo‘yicha 
diplomga ega mutaxassis boshqa fandan dars beradi.
“O‘zi yonmayotgan odam o‘zgani yoqa olmaydi”, deyilganidek, 
sohaning egasi bo‘lmagan odam o‘quvchilarga zamon talabi darajasida 
bilim bera olmaydi va, ko‘pincha, o‘quvchilarda tasviriy san’atga mehr, 
qiziqish, havas uyg‘otishni uddalamaydilar, tasviriy san’at asarlarini 
badiiy idrok etish hissini shakllantira olmaydilar. Muammoning eng nozik, 
og‘riq joyi ham Shunda. Tasviriy san’at bo‘yicha respublikamizda o‘z 
ilmiy, ijodiy maktabini yaratgan, yurtimizni xalqaro hamjamiyatga 
munosib taqdim eta oladigan olimlarimiz sanoqli (yoki yo‘q hisobda) 
bo’lib, borlari ham ulug‘ yoshda, ularning ishini yuqori saviyada davom 
ettiradigan yosh, yetuk olimlar afsuski, hozirgi vaqtda uchramayapti. 
Vaholanki, tasviriy san’at ijtimoiy hayotimizdan o‘ziga xos munosib 
o‘rin egallamas ekan, soha vakillariga, ayniqsa, umumiy o‘rta ta’lim 
maktablardagi tasviriy san’at fani o‘qituvchilariga Shunga yarasha 
munosabat o‘zgarishsiz qolaveradi. Shu bois o‘qituvchilar orasida ham 
ushbu yo‘nalish egalarining reytingi past, chunki ularga aholi, ota-onalar 
kamdan-kam holda murojaat qiladi.
Rasm chizish qo‘lidan keladigan, tasviriy san’at sirlarini o‘zgalarga 
kasbiy-pedagogik 
nuqtai 
nazardan 
yuqori 
darajada 
o‘rgata 
oladiganlarning ko‘pchiligi turli korxonalardan buyurtma olib yoki 
shartnoma asosida ishlaydi. Yana bir qismi o‘zi yaratib yoki taniqli rassom 

167 
asarlarini nusxasini yasab, tirikchilik qiladi, ammo o‘ziga raqobatchi 
bo‘ladiganlarni ko‘paytirmaslik, sirini oshkor qilmaslik uchun tajriba va 
mahoratini o‘zgalarga ulashmaydi, yahni shogird olmaydi.
Barkamol avlod markazlarida tashkil etilgan pulli to‘garaklarda ham
joy, mablag‘ va yaxshi kadrlar yetishmasligi kabi muammolar bor. Bu ham 
tasviriy san’atga iqtidori bor bolalarni yoshlikdan yaxshi rassom sifatida 
shakllantirishda salbiy ta’sir qilmoqda.
Navbatdagi muammolardan biri ommaviy axborot vositalarida 
tasviriy san’at asarlarining yetarli darajada targ‘ib qilinmayotganligi 
hamdir. Globallashuv davrida barcha davlatlarda kuzatilishi muqarrar 
bo‘lgan ayrim salbiy holatlar bizni ham chetlab o‘tayotgani yo‘q, jumladan, 
yoshlar uchun yangi avlod uchun hayotiy qadriyatlar ichida ma’naviy 
boyliklarga nisbatan moddiy ta’minlanganlikning ustunligi, unga “tobe 
bo‘lish” illatining o‘ziyoq qadriyat sifatida qadrlanishga loyiq tasviriy 
san’atga bo‘lgan munosabatning susayishiga olib kelmoqda. 
Hamyurtlarimizning aksariyatida san’at asarlariga bo’lgan o’tkir 
ehtiyoj sezilmaydi, chunki aholi ongida tasviriy san’at namunalaridan 
estetik zavq olish madaniyati (hozircha) yetarli darajada shakllanmagan. 
Zero, tasviriy san’at asarlariga bo‘lgan ehtiyoj buyruq yoki qaror bilan 
yuzaga kelmaydi. Uning zamirida shaxsning umummadaniy saviyasi, 
ma’lumoti, bilim darajasi, badiiy didi yotadiki, bu jihatga yetarlicha e’tibor 
berilmasligi me’yoriy holat emas. 

Download 5,14 Mb.