IX BOB. O‘QITUVCHI MEHNATINI ILMIY TASHKIL ETISH

5 
KIRISH 
“O‘zining ko‘z nuri, qalb qo‘ri, butun borlig‘ini 
yosh avlod tarbiyasiga baxsh etadigan o‘qituvchi va
murabbiylar mehnati, jasorati har qanday yuksak 
baholarga munosibdir”. 
Shavkat Mirziyoyev 
“Uzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatlarini 
oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash 
siyosatini davom ettirish”, bo‘lajak mutaxassis larni kasbiy-ijtimoiy tayyorgarligini oshirish, sifatli 
raqobatbardosh kadrlar qilib o‘qitish, jahonning yetakchi ilmiy-amaliy muassasalari bilan yaqin 
hamkorlik aloqalarini o‘rnatish bugungi kunning muhim va dolzarb vazifalardan biri sifatida 
o‘rganilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasinining “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonunida “Kasb tayyorgarligi bor va 
yuksak axloqiy fazilatlarga ega bo‘lgan shaxslar pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanish huquqiga 
ega” ekanligi hamda hozirgi kunimiz talabi bo‘yicha o‘qituvchiga qo‘yilgan talablar ham kengayib, 
mo‘rakkablashib borayotgani bunga yaqqol dalil bo‘la oladi.
Xususan, Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyevning bevosita g‘amxo‘rliklari tufayli tarbiyashunoslik 
fani milliyligi xar sohada ustivor ekanligi, shu aqidalarni o‘zida mujassamlashtirgan pedagogika 
fanining tarmoqlari, ya’ni ta’lim-tarbiya bilan shug‘ullanuvchi fanlar tizimi ham kengayib bormoqda. Har bir 
o‘qituvchi va tarbiyachi pedagogik bilimlarni rivojlantirishi, boyitishi, chuqurlashtirishi va mustahkam-
lashi, pedagogik vazifalar va ularni xal etishda o‘qituvchi iste’dodli, qobiliyatli, ham mahoratli bo‘lishi 
talab qilinadi.
Jamiyatimizdagi global o‘zgarishlar, fan-texnika, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarning 
kun sayin rivojlanib borishi, pedagogdan o‘z ustida tinmay ishlashi, ijodkorligi, yosh avlodga 
yuksak mahorat bilan yondoshishni talab etadi. 
O‘zbekiston kelajagi yoshlar qo‘lida ekanligini ta’kidlar ekanmiz, avvalo, yoshlarni shunday 
ishonchga javob bera oladigan insonlar qilib tarbiyalash o‘qituvchi va tarbiyachilarning fidokorona 
mehnati bilan bog‘liqligini chuqur anglashimiz lozim.
Shuni anglashimiz kerakki, hozirgi zamon talablariga javob beradigan yuksak axloqiy-
ma’naviy sifatlarga ega bo‘lgan, chuqur bilim va mahorat egasi bo‘lishi lozim. O‘quvchilarda 
bilimga qiziqish va ishtiyoqni tarbiyalash, ularni hozirgi zamon dunyo taraqqiyoti darajasida 
bilimlar bilan qurollantirish kerak. Shu bilan birga o‘qituvchi yosh avlodni hayotga, ongli mehnat 
va kasb tanlashga tayyorlashi, ularning axloqiy, huquqiy, etik va estetik bilim va mahoratlarining 
rivojlanishiga e’tibor qaratishi lozim. Muvaffaqiyatli ishlash uchun har bir o‘qituvchi pedagogik 
mahoratga ega bo‘lishi zarur. Pedagogik ishga qobiliyatli, ijodkor, iste’dodli kishidagina pedagogik 
mahorat bo‘lishi mumkin. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning o‘qituvchi va murabbiylar 
kuniga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqida o‘qituvchilarni ulug‘lab, sharaflab shunday 
deydilar: “Bugun har bir o‘qituvchi va tarbiyachi, oliygoh domlasi ta’lim va ilm-fan sohasidagi eng 
so‘nggi ijobiy yangiliklarni o‘quv jarayonlariga tatbiq eta oladigan, chuqur bilim va dunyoqarash 
egasi, bir so‘z bilan aytganda, zamonamiz va jamiyatimizning eng ilg‘or vakillari bo‘lishlari kerak”. 
Darqaqiqat bugungi kunda har bir o‘qituvchi va tarbiyachi pedagogik bilimlarni 
rivojlantirishi, boyitishi, chuqurlashtirishi va mustahkamlashi, o‘z kasbiy kompetentlikka erishishi 
va uni izchil ravishda oshirib borishi shart. 

6 
Jumladan, ta’lim tizimida ham. Mamlakatimiz ta’lim siyosatining asosiy vazifasi uning asosiy 
mohiyatini saqlab qolish va shaxs, jamiyat va davlatning dolzarb va istiqboldagi ehtiyojlariga 
muvofiqligi asosida zamonaviy ta’lim sifatini ta’minlash bo‘lib hisoblanadi. Bu kabi islohotlardan 
ko‘zda tutilgan asosiy maqsad – yosh avlodning tarbiyasiga atroflicha yondashish, ularning bilim 
doirasini kengaytirish, o‘quv-bilish faoliyatini rivojlantirishdan iboratdir. 
O‘qituvchi mahorati uning faoliyatida ko‘rinadi. Pedagogik mahorat – pedagogik faoliyatni va 
vaziyatni mohirlik bilan boshqarishdir. Pedagogik mahoratning asosi esa pedagogik bilimdonlikdir. 
“Pedagogik mahorat” fanining maqsadi – mahoratli, professional pedagogni tarbiyalash. 
O‘qituvchining mahorati – bu uning ijodkorligi, intiluvchanligi, ta’lim jarayonida har xil 
original g‘oyalarni izlab topishi, yo‘qdan bor qilish layoqatidir. 
Shu maqsadda, “Pedagogik mahorat” kursi o‘qituvchilarni ilmiy – metodik va amaliy jihatdan 
tayyorlashni maqsad qilib qo‘yadi. Uning asosiy yo‘nalishlari: pedagogik ijodkorlik, pedagogik 
topqirlik, pedagogik muloqot, o‘qituvchining professional sifatlari, o‘qituvchi nutqi, uning 
o‘quvchiga har tomonlama ta’sir etish mahorati, muomala odobi, muloqot madaniyati, pedagogik 
texnika hamda o‘qituvchining tarbiyachilik mahoratidan iborat. 
Demak, kreativlik – bu noodatiy fikrlash, bizga yod bo‘lgan steriotiplardan voz kechish. Bir 
qarashda qiyin bo‘lgan muammoga ijodiy yondoshishishdir. Biz o‘ylaymizki, sizning qo‘lingizdagi 
ushbu o‘quv qo‘llanma sizning ijodiy fikrlashingizga qo‘l keladi. O‘quv qo‘llanmada nostandart 
testlar, g‘arb va sharq olimlarning fikrlari, aforizmlar va ibratga molik so‘zlar, fikrlar o‘rin olgan. 
Ushbu o‘quv qo‘llanma O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi 
tomonidan tasdiqlangan “Umumiy pedagogika” fanining namunaviy fan dasturidagi “Pedagogik 
mahorat” qismi barcha bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari uchun mo‘ljallangan va shunga muvofiq 
tayyorlangan. 
Mazkur o‘quv qo‘llanma pedagogik mahorat, uning o‘qituvchi faoliyatida tutgan o‘rni, 
pedagogik fikr tarixi va maktab amaliyotida o‘qituvchi mahorati, o‘qituvchi faoliyatida pedagogik 
qobiliyat, o‘qituvchining kommunikativ qobiliyati, o‘qituvchi faoliyatida muloqot madaniyati va 
psixologiyasi, muloqotni tashkil etishda umuminsoniy qadriyatlarning ustivorligi, o‘qituvchi va 
o‘quvchi o‘rtasidagi muloqot, pedagogik nazokat va odob-axloq, pedagogik texnika, pedagogik 
ijodkorligi haqida so‘z yuritilgan. 
O‘quv qo‘llanma o‘zbek tiliga asoslangan lotin alifbosida tayyorlangan bo‘lib, barcha 
bakalavriat ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan. 

Download 6,92 Mb.