• Asosiy birliklardan keltirib chiqarilgan hosilaviy birliklar.
  • O‘z maxsus nomi va belgisiga ega birliklar; maxsus nom va belgilarni o‘z ichiga oladigan birliklar.
  • SIning hosilaviy birliklari




    Download 3,46 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet32/109
    Sana19.01.2024
    Hajmi3,46 Mb.
    #140836
    1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   109
    Bog'liq
    20.Mahsulotlar sifatini standartlashtirish va metrologiya asoslari

     
    SIning hosilaviy birliklari.
     
    SI ning hosilaviy birliklari asosiy 
    birliklardan keltirib chiqarilgan. Kogerent hosilaviy birliklarni asosiy 
    birliklardan keltirib chiqarishda ular o‘rtasidagi nisbat, yoki, farq faqat 1 
    teng bo‘ladi. SI ning asosiy birliklaridan kogerent shaklda hosil qilingan 
    birliklari turkumi, SI ning kogerent birliklarini tashkil qiladi.
    Asosiy birliklardan keltirib chiqarilgan hosilaviy birliklar. Ilm-
    fanda fizik kattaliklarning soni cheksiz bo‘lib, hosilaviy kattaliklar va 
    hosilaviy birliklarning to‘liq ro‘yxatini tuzishning imkoni yo‘q. Shunga 
    qaramay, quyidagi 2.6-jadvalda, bevosita asosiy kattaliklardan keltirib 
    chiqarilgan ayrim hosilaviy kattaliklar va ularga mos kogerent hosilaviy 
    birliklar keltirilgan.
    O‘z maxsus nomi va belgisiga ega birliklar; maxsus nom va 
    belgilarni o‘z ichiga oladigan birliklar.
    Foydalanishga qulay bo‘lishi 
    uchun, ma’lum kogerent hosilaviy birliklarga maxsus nom va belgilar 
    biriktirilgan. Ular 22 ta bo‘lib, ro‘yxati 2.6-jadvalda keltirilgan. Ushbu 
    maxsus nom va belgilarni, asosiy birliklarning nomlari va belgilari bilan 
    birgalikdagi kombinatsiyalarda, yoki, boshqa hosilaviy birliklarning 
    nomlari va belgilarini ifodalashda qo‘llash mumkin. Bunday misollardan 
    ayrimlari 2.6-jadvalda keltirilgan. Maxsus nom va belgilar ‒ tez-tez va 
    ko‘p ishlatiladigan hosilaviy birliklar uchun qo‘llanadigan birliklarning 


    42 
    ixchamlangan va soddalashtirilgan shakli bo‘lib, u ko‘pincha tegishli 
    kattalik haqida to‘g‘ri tasavvur olishga yordam beradi. O‘z maxsus nomi 
    va belgisiga ega bo‘lgan birliklar uchun SI ning old qo‘shimchalari doim 
    qo‘llanishi mumkin, biroq, u holda bunday birlik, endilikda kogerent 
    birlik bo‘lmay qoladi. 
    2.6-jadvaldagi so‘nggi to‘rt hosilaviy birliklarning maxsus nom va 
    belgilarga alohida ahamiyat qaratish o‘rinli bo‘lib, ular inson 
    salomatligini saqlash va muhofaza qilish maqsadlarida, mos ravishda 15-
    O‘TXK (1975, Rezolyutsiya 8 va 9; CR 105, va Metrologia, 1975, 11
    80), 16-O‘TXK (1979, Rezolyitsiya 5; CR 100 va Metrologia 1980, 16
    56), hamda, 21-O‘TXK (1999, Rezolyutsiya 12; CR 334-335 va 
    Metrologia 2000, 37, 95) lar orqali rasman tasdiqlangan. 2.7- va 2.8-
    jadvallarning har ikkalasidagi so‘nggi ustunlar, maxsus nom va belgiga 
    ega hosilaviy birliklarning asosiy birliklar nuqtai nazaridan qanday 
    ifodalash mumkinligini ko‘rsatmoqda. 

    Download 3,46 Mb.
    1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   109




    Download 3,46 Mb.
    Pdf ko'rish