Moliyaviy hisobot ma’lumotlarini bir-biriga mosligini tekshirish

Moliyaviy hisobot ma’lumotlarini bir-biriga mosligini tekshirish

5. 
   Iqtisodiy tahlilning turlari va ularning tasniflanishi
   

Tahlil turlarini turkumlash – ularni umumlashtirish va bir tizimga keltirishga, eng muhim tomonlarini aniqlashga hamda ushbu fanning istiqbolda yanada takomillashtirish uchun keng imkoniyat ochib beradi. Tahlilning barcha turlari o‘z belgilariga qarab ma’lum guruhlarga umumlashtiriladi. Bunday guruhlashgan belgilarga quyidagilarni kiritish mumkin: tahlilning vazifalari, uni o‘tkazish muddati, qabul qilinadigan qarorlarning xarakteri, korxonalar faoliyatini o‘rganishning asosiy tomonlari, rezervlarni aniqlash usullari, o‘rganiladigan obyekt, tahlil qiluvchi subyekt, o‘rganiladigan hodisalarning ko‘lami, axborotlarni qayta ishlash usullari kabilar. Barcha turdagi tahlilning turlari ularning bajargan vazifalariga qarab quyidagi guruhlarga umumlashtiriladi: biznes-rejaning tig‘izligi, asoslanganligini baholash va uning bajarilishi- ni nazorat qilish, erishiladigan natijalarni bashorat qilish ya’ni oldindan aytib berish, erishilgan natijalarga obyektiv baho berish va shu maqsadda korxona faoliyatiga bog‘liq va bog‘liq bo‘lmagan sabablarni aniq belgilash, ichki xo‘jalik hisobi yakunini o‘tkazish, rezervlarni aniqlash va ularni ishlab chiqarishga jalb etish, kelgusida rejalashtirish uchun asos (baza)ni aniqlash, optimal boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun tahliliy variantlarni tayyorlash.

2. 
   chizma. Iqtisodiyot sohalari nuqtayi-nazaridan iqtisodiy tahlilning turkumlanishi.
   

Iqtisodiy tahlil turlarini turkumlash asosida boshqarish funksiyalarini turkumlash yotadi, chunki, iqtisodiy tahlil iqtisodiyotni boshqarishni har bir funksiyasini amalga oshirishning ajralmas elementi bo‘lib hisoblanadi. Boshqarishning funksiyalarini ikkita katta guruhga bo‘lishimiz mumkin: umumiy va maxsus (spetsifik) funksiya. Bu bog‘liqlik shundan iboratki umumiy funksiyalar o‘z holicha amal qila olmaydi; har qanday maxsus funksiya esa faqatgina umumiy funksiyalar yordamida amalga oshiriladi.

• 
  boshqarishni axborot bilan ta’minlash (to‘plash, qayta ishlash, iqtisodiy voqea va hodisalar to‘g‘risidagi axborotlarni tartibga solish);
  
• 
  iqtisodiy tahlil qilish;
  
• 
  rejalashtirish va prognozlash (iqtisodiy hodisalarni joriy va istiqbolli rejalashtirish);
  
• 
  muvofiqlashtirish;
  
• 
  tashkil qilish;
  
• 
  hisobga olish;
  
• 
  
  • 
    Funksional tahlil;
    
  • 
    Texnik tahlil;
    
  • 
    Iqtisodiy tahlil;
    
  • 
    Ijtimoiy tahlil;
    
  • 
    Ekologik tahlil;
    
  nazorat qilish (rejalarni va boshqarishga oid qarorlarni amalga oshirilishini nazorat qilish).
  

2. 
   
   • 
     Ichki-xo‘jalik tahlili;
     
   • 
     Xo‘jaliklararo tahlil;
     
   • 
     Tarmoq tahlili;
     
   • 
     Hududiy tahlil;
     
   • 
     Xalq xo‘jaligi tahlili.
     
   • 
     Funksional – iqtisodiy tahlil;
     
   • 
     Texnik- iqtisodiy tahlil;
     
   • 
     Ijtimoiy – iqtisodiy tahlil;
     
   • 
     Ekologik – iqtisodiy tahlil;
     
   chizma. Ishlab chiqarish nuqtayi nazaridan iqtisodiy tahlilning turkumlanishi.
   

1 va 2 funksiyalar boshqarishni texnologik bosqichlarini aks ettiradi, ya’ni qarorlar qabul qilish jarayonini axborot va iqtisodiy tahlil bilan ta’minlaydi. Shu bilan birga, boshqarishning boshqa funksiyalarini amalga oshirishda ham iqtisodiy tahlilning alohida o‘rni bor. Masalan,

1. 
   Xalq xo‘jaligini tarmoq strukturasi (sanoat va uni tarmoqlari, qishloq xo‘jalik, qurilish, transport, savdo, moddiy-texnika ta’minoti va boshqalar);
   
2. 
   Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish bosqichlari tahlili (ishlab chiqarish, iste’mol, taqsimot va ayriboshlash jarayonlarini tahlili);
   
3. 
   Tahlilni o‘tkazuvchi subyekti bo‘yicha, ya’ni tahlilni kim tomonidan o‘tkazilayotganligiga qarab (iqtisodiy xizmat xodimlari, korxonani ijtimoiy tashkilotlari, moliya, kredit organlari, auditorlik tashkilotlari, kasaba uyushmalari, qo‘mita va ijtimoiy tashkilotlar);
   
4. 
   Tahlil o‘tkazish muddati bo‘yicha (yillik, kvartallik, oylik, dekadalik, kunlik, smenalik va bir martalik tahlil);
   
5. 
   o‘rganiladigan masalalarning mazmuni va mukammalligi bo‘yicha (xo‘jalik faoliyatini kompleks tahlili va tematik tahlili);
   
6. 
   obyektni o‘rganish usuliga qarab (kompleks, tizimli tahlil, taqqoslama, tanlanma, korrelatsion tahlil va boshqalar).