38
A-tuxumdon, B-urug’don bezlarining joylashishi; 1-bel naychalari, 2-
traxeyalar, 3-tuxumdon, 4-urug’don bezlari, 5-jinsiy paylar,
V-tuxumdon
bezining kesimi, 1-tuxumdon bezining pardasi, 2-oogoniylari va follikulyar
hujayralari, 3-jinsiy pay, 4-traxeya,
G-urug’don bezining kesib ko’rsatilgani, 1-
spermiogoniylar, 2-yuqorigi
hujayralar, 3-urug’ bog’lamlari, 4-urug’donning
biriktiruvchi pardasi, 5-jinsiy pay.
Ipak qurtini ipak ajratuvchi bezining tuzilishi va ipak suyuqligining
sintezlanishi.
Ipak qurtlarida ipak ajratuvchi bezlar so’lak bezlarining o’zgargan
shaklda ikki jufti,
shakli naysimon, deyarli tiniq shishasimon tiniq kaxrabo (och
sarik), ba’zan yashilroq tusda bo’ladi. Bu bezlar qurt tanasi bo’shlig’ining ikki
yonida ichakning o’rta yo’lidan pastroqda joylashgan, faqat umumiy hajmi
jihatidan undan salgina kichikroq.
Bezning har bir tomoni
i p a k
a j r a t u v c h i b o ’ l i m
bilan boshlandi. Undan keyin s u y u q l i k
p u f a g i va i p a k y o ’ l l a ri joylashgan. Bu yullar pastki labga joylashgan
ipak ajratuvchi toq naychaga borib qo’shiladi.
I p a k a j r a t u v c h i b o ’ l i m
ipak qurti qorin qismining
oltinchi bug’imidan boshlanadi va nisbatan ingichka egri-bugri naychadan iborat.
Bu bo’lim bezning eng uzun qism bo’lib, ipak qurti
beshinchi yosh oxiriga
yetganda juda uzayib ketadi. Egri-bugri joylarining oraligi xam shunga muvofiq
ravishda uzayadi. Qorinning to’rtinchi yoki beshinchi bo’g’imida ip, ajratuvchi
bo’limning old kismi kengaya boshlaydi va bezning eng yug’on qismiga —
suyuqlik pufakchasiga aylanadi. Bu pufakcha ikki joyidan keskin qayrilgan bo’lib,
bir-biriga parallel joylashib uchta tirsak hosil qiladi. Ikkinchi (o’rtadagi) tirsak
qolgan ikkitasiga qaraganda biroz uzunroq va yo’g’onroq bo’ladi.
Uchinchi tirsak,
asta-sekin ingichkalanib borib, juft chikaruvchi bezining
eng ingichka qismi juft ipak yuliga aylanadi. Bular qorin qismining ikkinchi yoki
uchinchi bo’g’imlaridan boshlanib bosh bo’shlig’ida tugaydi. Bu yerda ular bitta
toq yulga qo’shiladi, bu yo’l boshda joylashgan bo’lib,
uchi orqa ipak qisib
beruvchi old bo’g’imlardan iborat bo’ladi. Orqa bo’lim juft yo’llar qo’shilgan
39
yerdan boshlanadi va naychaga o’xshagan bo’ladi. Ipak siqib o’tuvchi bo’lim
maxsus presslovchi organdir. Old bo’lim ham naychadan iborat bo’lib, bu naycha
pastki labga joylashgan konussimon do’mboqchadagi ipak ajratish naychasidagi
teshik bilan tamomlanadi.
