Hayvonlarni so‘yish mavsumlari va usullari

33 
8-rasm.Terini hayvon tanasidan
ajratish sxemasi 
3.1.4. Terilarni shilish 
Terilarni shilish deganda hayvon tanasidan terisini ajratib 
olish tushuniladi. Hayvon so‘yilgandan keyin uning yog‘i, qoni va 
muskul suyuqliklari qotadi va teri oson shilinadi. Teri to‘g‘ri 
so‘yilishi kerak, ya’ni unda kesilgan go‘sht, yog‘ bo‘laklari 
bo‘lmasligi kerak.
Bichish-oqlash mol terisini shilishning birinchi bosqichi 
hisoblanib, bunda bosh, old va orqa oyoqlar, bo‘yin, dum terisi 
pichoq yordamida shilinadi. Qorinning qoq o‘rtasidan va unga 
qo‘shib qorin hamda to‘sh terisidan ham bir oz shilinadi. Bu jarayon 
terini mexanik usulda shilish oldidan bajariladi. 
Bir qavatli shilish 
Qoramol terilari, quyidagi tartibda shilinadi: avval bosh qismi, 
so‘ngra orqa oyoqlar, keyin oq chiziq bo‘ylab kesiladi va teri qorin,
old oyoqlar va bo‘yindan shilib olinadi. Orqa eng oxirgi 
navbatda shilinadi. 
Bosh terisini shilish vaqtida o‘ng 
quloq asosidan chap shoxga
qarab, so‘ngra pastga chapdagi burun 
kattaklari tomon kesiklar qilinadi. Yuz 
terisi shilingandan so‘ng, bo‘ynidan 
pastki jag‘ining o‘rtasigacha uzunasiga 
qilingan kesikdan boshning pastki qism 
terisi shilinadi. 
Shu holatda shilingan teri ikkita 
simmetrik qismga (yuz)ga ega bo‘lib, 
ularning birida peshona birikkan bo‘ladi 
(8-rasm) 
Katta shoxli mollar, ot, eshak, xachir terilari bir qavatli usulda 
bosh qismi bilan yoki boshsiz shilinishi lozim.
Kichik xom ashyo, qo‘y va echki terilari butunlikcha, quloq va 
shox chiziqlari bo‘ylab bosh atrofi terisini, so‘ngra oq chiziq 
bo‘ylab dum o‘zagigacha terini kesish yo‘li bilan shilinadi. Oyoqlar 
terisi bilak bo‘g‘inining o‘rtasidan (oldingi oyoqlar), so‘ngra 
sakrovchi bo‘g‘inlar o‘rtasidan (orqa oyoqlar), keyin oyoqlarni ichki 

34 
9- rasm. Terini naysimon shilish. 
Kesiklar tasviri. 
tomonining o‘rtasidan qorin va ko‘krakka qilingan ko‘ndalang 
kesikgacha halqali kesish yo‘li bilan shilinadi. 
Cho‘chqa terilari bosh qismisiz, butunlikcha ikkita kesik qilib 
shilinadi. Bu kesiklar so‘rg‘ichlarning tashqi tomonida, ulardan 5–6 
sm masofa uzoqlikda o‘tadi. Oldingi oyoqlar terisi bilak 
bo‘g‘inlarining o‘rtasigacha, orqa oyoqlar terisi esa sakrovchi 
bo‘g‘inlar 
o‘rtasigacha 
shilinadi. 
Jarayonlar 
ketma-ketligi 
quyidagicha: so‘yilgan tana qonsizlantiriladi va yuvilgandan so‘ng, 
quloqlar ortida pastki tumshuq asosigacha halqali kesik qilinadi. 
So‘ngra oyoqlarning muvofiq keluvchi bo‘g‘inlarida va ularni 
qorindagi ko‘ndalang kesiklar bilan birlashtirib ichki tomondan 
halqali kesiklar qilinadi. Teri avval ko‘krak qismidan, keyin elka 
oldi, oyoqlarning ichki tomonidan, bo‘yin va ko‘krak qismlaridan, 
so‘ngra tananing boshqa qismlaridan shilinadi. 
Tuya terilari o‘rkachlar bo‘ylab kesik qilib shilinadi. Tuya 
terilarini qorin qismidan kesik qilib shilish, shuningdek terini uch 
qismga – ikkita yarimtalik va bo‘yin qismlariga bo‘lib shilishga 
ham ruxsat etiladi. 
Oqlash-bichishning sifatini yaxshilash, tanadan go‘sht va yog‘ 
yulishni, shuningdek, terining tana bilan bog‘lanishini susayishi 
oqibatida terining shikastlanishini kamaytirish uchun terini 
shilishdan oldin, teri ostiga pnevmatik pistoletdan siqilgan havo 
yuboriladi. Buning uchun yog‘li fil’trda tozalangan havo qo‘llanilib 
0,3–0,4 MPa bosim ostida yuboriladi. 
Siqilgan havo teri osti yog‘ qavatlari 
va 
muskulli 
to‘qimalarga 
tegiztirmasdan, teri ostining ma’lum 
qismlariga yuboriladi. 

Download 1,97 Mb.