101
anionitni
ishchi hajmiga temir, rux, mis, nikel komplekslarini
konsentratsiyasini ta'siri ko’rsatilgan:
12.2-rasm. Qo’shimcha metallar konsentratsiyasining anionit hajmiga
ta’siri.
Rasmda qo’rinib turibdiki kushimcha metallarning konsentratsiyasi
ortishi bilan anionit hajmi kamayib boraveradi,
bu esa oltinni sorbsiyasi
kamaytiradi.
Kelayotgan eritmada oltinning konsentratsiyasi 2-10 mg/l bo’ladi,
chiqadigan
ya'ni
chiqindiga
yuboriladigan
eritmada
oltinning
konsentratsiyasi 0,02-0,03 mg/l bo’lishi kerak. Shuning uchun xam
ishlatiladigan anionit yukori ishchi xajmiga ega bulishi kerak.
Anionitlarning yana bir muhim xarakteristikasi bu uning selektivligidir.
Olib borilgan ilmiy ishlar shuni ko’rsatadiki aralash asosli anionitlarni
selektivligi kuchli asosli anionitlarga nisbatan ancha yuqori. Anionitning
selektivligi qancha yuqori bo’lsa uning ishchi
hajmi ham shuncha yuqori
bo’ladi.
Bifunksional xossaga ega bo’lgan anionitlar ichida AM-2B markali
anionit yuqori ishchi hajmga va selektivlikka egadir.
Amaliyotda sorbsiyalash jarayonini tezligi uncha ham yuqori emas,
qatron va oltin saqlagan eritma o’trasidagi ta'sir bir necha o’n soatlab vaqt
davomida boradi. Birinchi o’rinda ionitga kam yutiladigan anionlar
102
yutiladi (temir, mis, kumush). Jarayon vaqtining
uzayishi davomida bu
anionlar yutilish darajasi yuqori bo’lgan anionlar bilan siqib chiqariladi
(oltin, rux, nikel). Shuning uchun ham anionit tuyinish vaqtida uning
ishchi hajmi oltinga, ruxga va nikelga nisbatan ortib boradi.
Ionalmashinuv jarayoni tezligi ionlarning difuziyasi tezligiga bog’liq
bo’lib, bu ionlarning suyuqlik qavatida erish tezligiga va ionitga birikishi
bilan izohlanadi. Ba’zi hollarda ikki holatda ham jarayonni nazorat qilishi
mumkin.
Sian anionlarini sorbsiyalash jarayoni tezligi ko’p hollarda anionitning
ichki diffuziyasi
tezligi bilan aniqlanadi, geliy kinetikasi. Bu esa
anionitlarning o’lchamining [Au(CN)
2
]
-
kichiklashishi bilan sorbsiyalash
ham tezlashishini ko’rsatadi (12.3-rasm).
