CD  yoki oddiygina kompakt disk

118
(550 MB va undan ortiq) saqlash uchun mo‘ljallangan edi. CD-ROMga 
yozilgan ma’lumotlarning shaxsiy kompyuterga ulangan CD player 
yordamida amalga oshiriladi, ular ba’zan odiygina pleyerlar ham 
deb ataladi va CD-ROM bilan birgalikda tashqi faqat o‘qish uchun 
mo‘ljallangan xotira funksiyalarini bajaradi.
CD-EROM, CD-PROM (Compact Disk Erasable Read-Only 
Memory, Compact Disk Programmable Read-Only Memory) – qayta 
yoziladigan (o‘chiriladigan yoki dasturlashtiriladigan) kompakt disk.
CD-RW, CD + RW, DVD-R / W (Rewritable CD) u ham CD-EROM 
yoki CD-PROM ga o‘xshab qayta yoziladigan kompakt disk; 
CD-R (CD-Recordable, CD-WORM, Compact Disk Write-Once 
Read-Many times) bir marta yoziladigan lazerli disk (yozilgan CD-R 
dagi ma’lumotlarni o‘zgartirib bo‘lmaydi).
EDOD (Erasable Digital Optical Disc) – u o‘chiriladigan 
raqamli optik disk, qattiq magnit disk kabi ishlaydi faqat, bitta 
diskda ma’lumotlarni qayta yozish imkonini beruvchi magnit-optik 
texnologiyadan foydalanilgan.
Video kompakt disk, video CD (CD-DV, Compact Disk Digital 
Video) – videofilmlarni raqamli yozib olish va ijro etish uchun 
mo‘ljallangan kompakt disk turi. Bitta disk bitta to‘liq metrajli filmning 
yozuvini saqlashi mumkin.
Foto CD (Photo-CD) – fotosuratlarni (va undan keyin – grafika 
va ovozni) saqlash va ularni disk qurilmalari yordamida televizorda 
ko‘rsatish vositasi.
Pro-Photo CD – Photo CD – bu tashuvchi har bir tasvirning turli darajadagi 
aniqlikdagi oltita versiyasini o‘z ichiga olib biladigan va 4x5 dyuym (10 x 
12,5 sm)gacha bo‘lgan plyonkalarni skanerlash imkonini beruvchi vositadir. 
Bitta diskda 25 tagacha foto tasvirlarni yozib olish mumkin.
Dastlab, disk hajmi 74 daqiqali CD-DA formatidagi audio yoki 650 
MB deb e’lon qilindi, keyinchalik bu qiymatlar biroz yuqoriga qarab 
o‘zgartirildi.
DVD (Digital Versatile Disk – raqamli universal(ko‘p vazifali) 
disk) standartini yaratishda ishlab chiquvchilar kompakt disk bilan 
bir xil geometrik o‘lchamlarni saqlab qolgan holda diskga sig‘adigan 
ma’lumotlar hajmini sezilarli darajada oshirishni maqsad qilib 

119
qo‘yishdi. Buning uchun to‘lqin uzunligi qisqaroq bo‘lgan lazer (650 
nm lazer 120 mm diskning bir qatlamiga 4,7 Gb gacha ma’lumotlarni 
joylashtirish imkonini berdi) va axborot qatlamlari (maksimal) soni 
to‘rttagacha oshirildi. Ulardan ikkitasi diskning bir tomonida, qolgan 
ikkitasi esa boshqa tomonida bo‘ladi. Axborot qatlamlarining o‘zi, 
shuningdek, aks ettiruvchi qatlam diskning o‘rtasida joylashgan (har 
tomondan 0,6 mm chuqurlikda, ya’ni texnologik jihatdan bunday disk 
bir-biriga yopishtirilgan 0,6 mm qalinlikdagi ikkita diskdan iborat). 
Ushbu konstruksiyali diskda jild (leybel) tasvirni chop etish uchun 
bo‘sh joy qoldirmaydi va amalda bir yoki ikkita axborot qatlami 
bo‘lgan disklar ham uchraydi. DVD diskda ma’lumot chuquroq 
qatlamlarda joylashishi tufayli CD bilan solishtirganda, u ko‘ndalang 
shikastlanishga (chizishlarga) ko‘proq chidamli bo‘lib hisoblanadi, 
ammo texnologik yopishtirilgan ikki qismi mavjudligi uni egilish 
mexanik stressga nisbatan zaifroq qiladi.
Kattaroq ma’lumot sig‘imiga ega bo‘lishga talabgor, keyingi avlod, 
ikki optik disk standartlari da’vo qiladi – 

Download 6,82 Mb.