F.Krik
va
M.Uilkins
, hujayra tashqarisida DNK sintezini aniqlagan
A.Kornberg, S.Ochao
va genetik
kodni ochgan
M.Nirenberg
,
R.Xoli
va
X.Koranalarni
ko‘rsatish mumkin.
Informatsiya RNKni va
oqsil sintezini ribosomada aniqlashda xizmat qilgan rus olimlaridan akademiklar
A.N.Belozyerskiy
va
A.S.Spirin
lardir.
Nuklein kislotalarining jahon miqyosida muntazam ravishda ilmiy jihatdan tadqiq qilinishi
natijasida hozirgi kunda biologiya
fanida molekulyar biologiya, gen muhandisligi va biotexnologiya
sohalari
shakllanib, bu yo‘nalishlar asosida daktiloskopiya, transgen o‘simlik,
hayvonlar va klonlash
usullari paydo bo‘ldi. Mazkur yo‘nalishlar faqat nazariy bo‘lmasdan, balki tibbiyotda,
qishloq
xo’jaligida insonni ajablantiruvchi ilmiy ishlar qilinmoqda. Nuklein kislotalar tufayli biologiya fani
kriminalistika va ijtimoiy-gumanitar
fanlariga kirib, dastlabki yutuqlarga ega.
DNK
tabiatan biologik polimyer hisoblanadi. Bir necha yillar davomida angliyaning Kembrij
Universitetida DNK molekulasining tuzilishi ustida ish olib borgan olimlar
Uotson
va
Krik
hisoblanadi. Ular 1953-yilda DNK molekulasini qo’sh spiral strukturaga ega ekanligini kashf etishdi.
Bu kashfiyot irsiy belgilarning nasldan-naslga o’tish mexanizmlarini ochib berdi (19-20-rasmlar).
Uotson va Krik taklif qilgan qo’sh
spiral modeliga muvofiq, DNK molekulasi faraz
etilgan o’q atrofida biri ikkinchisiga spiral hosil o’ralgan burama
shaklidagi ikkita zanjirdan
iborat.
Har ikkala zanjir bitta umumiy o‘qqa ega bo‘lib, diametri
0,2 nm
ga teng.
Nukleotidlar
qoldig‘i bir-biriga nisbatan 36
o
burchak hosil qilib joylashgan. Spiralning bir aylanasi 360
o
yoki
o‘rlarni 10 nukleotid qoldig‘idan tashkil topgan. Spiralning bir o‘rlarni orasidagi masofa 0,34
nm ga teng bo‘lib, har bir nukleotid 0,34 ni egallaydi.
