-rasm. DNK ning modeli va chizmasi




Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/251
Sana07.06.2024
Hajmi7,63 Mb.
#261339
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   251
Bog'liq
biologiya majmua

19-rasm.
DNK ning modeli va chizmasi
20-rasm.
Qo‘sh spiralning A va V chizmasi
DNK molekulasi dezoksiribonukleotidlarning monomer yig‘indilarining ketma-ketligidan 
tuzilgan. Nukleotid tarkibida getyerosiklik
azot asoslari
(purin yoki pirimidinli),
uglevod-
dezoksiriboza
va
fosfat kislota
qoldig‘i uchraydi. Ko‘pchilik dezoksiribonukleotidlarning tarkibiga 
purin
hosilalari — 
adenin 
va
guanin
,
pirimidin
hosilalariga esa —
sitozin
va
timin
kiradi. DNK 
zanjiridagi nukleotidlar o‘rtasidagi bog‘lanish fosfat kislotasining
diefir
hosilasining qo‘shni
dezoksiriboza qoldiqlarining gidroksidlari (3’ va 5’) o‘rtadagi bog’lar hisobiga amalga oshadi,
ya’ni DNK polimyer zanjiri dezoksiriboza va fosfatli qoldiqlar ketma-ketligidan iborat. Bu zanjir 
dezoksiriboza qoldig‘iga yonbosh radikallar purin va pirimidin asoslari qo‘shilgan bo‘ladi. 
 
 
 
 
 


Pirimiddin asoslari 
Pirimiddin asoslari 
 
DNK
ning ikkala zanjiri nukleotidlar tarkibi jihatidan bir-biridan farq qilsa ham, bir
zanjirdagi nukleotidlar tarkibi ikkinchi zanjirdagi nukleotidlar tarkibiga qat’iy bog‘liq. Bir zanjirda
A (adenin) joylashgan bo‘lsa, uning qarshisidagi ikkinchi zanjirda T (timin) bo‘ladi; bir zanjirda G
(guanin) joylashgan bo‘lsa, ikkinchi zanjirda hlarnisha S (sitozin) bo‘ladi. Shunday qilib A-T juftida, 
shuningdek G-S juflida nukleotid-larning biri go‘yo ikkinchisini to‘ldiradi. Bunga
komplementarlik
deyiladi. 
RNK ning tuzilishi 
 
Ribonuklein kislota - RNK molekulagi DNK ga nisbatan ikki marta kichik bo‘lib 1 zanjirdan 
tashkil topgan bo‘lib, uning fazoviy konfiguratsiyasi beqaror bo‘ladi. RNK ning ayrim qismlari bir-
biriga yaqin kelib, o‘zaro vodorod bog‘lari bilan birikadi va spiral struktura hosil qiladi. Bunday 
strukturalar RNK xillariga qarab har xil shaklda bo‘ladi 
RNK niig tarkibi ham DNK ga o‘xshash bo‘lib: azotli asos (
purin

pirimidin
), uglevod kompanenti 
(
riboza
) va fosfor kislotasidan tuzilgan. RNK tarkibida ham 

Download 7,63 Mb.
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   251




Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish