|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti
Pdf ko'rish
|
| bet | 138/251 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 7,63 Mb. | | #261339 |
Bog'liq biologiya majmua
qizil oq
P
AA
x
aa
P
AA
x
aa
Gam: A a
Gam: A a
sariq
qizil
F
1
AA
F
1
AA
Chatishtirish uchun bir-biridan keskin farq qiluvchi belgilari bo’lgan organizmlar tanlab olindi.
Bir-biridan keskin farq qiladigan juft belgilar
alternativ belgilar
deyiladi.
Duragaylarning birinchi avlodida yuzaga chiqqan belgilarni
dominant
(
ustun
), yuzaga
chiqmagani esa
retsessiv
(yashirin) belgi deb nomlandi.
Ota-ona organizmlardagi belgining
duragaylarning birinchi avlodida birining ikkinchisi ustidan dominantlik qilishi Mendel
tomonidan kashf etilgan irsiyatning birinchi qonunidir.
Mazkur qonunni ba’zan duragay organizmlar
birinchi avlodida
belgilarning bir xillik qonuni
deb ham yuritiladi.
Yuqoridagi tajribada qayd qilingan duragaylar o‘z-o‘zi bilan chatishtirilsa, ulardan olingan
ikkinchi avlodda don rangi yoki gul rangi bo‘yicha xilma-xillik kuzatilgan. Duragay organizmlarda
urug‘chi changchi belgilariga o‘xshash doni sariq yoki yashil, guli qizil yoki oq rangli o’simliklar
uchragan. Dominant belgili o‘simliklarning retsessiv belgili o‘simliklarga nisbatan miqdori
o‘rtacha 3 marotaba ko‘p bo’lgan. Bu jarayonni xulosalab Mendel ikkinchi irsiyat qonunini, ya’ni
ikkinchi avlod duragaylarda ota-ona belgilarining ajralishini
va ularning nisbatini 3:1 holatda
bo’lishini ixtiro qilgan.
F
2
da hosil bo’lgan oq gulli no‘xatllarni o‘zaro chatishtirilganda F
3
da faqat oq gulli o’simliklar
rivojlanadi. F
2
dagi qizil gulli no‘xatlar chatishtirilganda ulardan 1/3 qismi F
3
da faqat qizil gulli,
2/3 qismi bo’lisa F
2
dagi singari qizil gulli va oq gulli o‘simliklarga ajralish beradi. Bunday
hodisa no‘xat o’simligining donini rangi bo‘yicha F
2
dan F
3
ni olganda ham namoyon bo’lgan
(24-rasm). Bu tajriba asosida Mendel duragaylar tashqi belgilari bilan bir xil bo’lsada o’simliklar
irsiy omillari bo‘yicha farqlanishi mumkin ekan, degan xulosaga keldi.
Genetikada organizmning tashqi, ichki belgi — xossalarining majmui
|
| |
