Diduragay chatishtirishning sitologik asosiari

Download 7,63 Mb. Pdf ko'rish
bet	149/251
Sana	07.06.2024
Hajmi	7,63 Mb.
	#261339

1 ... 145 146 147 148 149 150 151 152 ... 251

Bog'liq
biologiya majmua

Diduragay chatishtirishning sitologik asosiari
30-rasm. Diduragay chatishtirishdagi belgilarning irsiylanishini sitologik asoslari

Diduragay chatishtirishning sitologik asosiari

Mendel hujayrada xromosomalar borligini, xromosomalar sonini ikki marotaba
kamayishiga sababchi bo’lgan meyoz bo’linish mavjudligini bilmagan.
Mende1 tadqiqotlaridan ancha keyin har bir juft belgini hosil qiluvchi genlar gomologik
xromosomalarning o‘xshash nuqtalarida joylashganligi, meyoz jarayonida gomologik
xromosomalar gametalarga taqsimlanishi ma'lum bo‘ldi. Har bir jinsiy hujayraga gomologik
xromosomalar juftidan faqat bittasi tarqaladi. Modomiki shunday ekan u holda no‘xatning don
rangini belgilovchi A (sariq) va a (yashil) genlar bir juft gomologik xromosomalarda,
donning tekis (B) va burishgan (b) bo‘lishini ta’minlovchi genlar ikkinchi juft
xromosomalarda joylashgan bo’ladi. Tushunishini osonlashtirish maqsadida no‘xat donining
rangini belgilovchi AA va aa allellar joylash-gan gomologik xromosomallarni tayoqchasimon
shaklda, no‘xat doni tekisligi (BB) va burishganligi (bb) allellari joylashgan gomologik
xromosomalarni yumaloq shaklda ifodalaymiz. Urug‘chi organizmidan o‘tgan xromosomalar
bo‘yalgan holda, changchi organizmidan o‘tgan xromosomalar bo‘yalmagan holda ifodalanadi
(30-rasm).
Meyoz bo‘linish natijasida har birgomologik xromosomalar juftligidan gametalarga
bittadan allel tarqaladi. Urug‘lanish jarayonida urug‘chi changchi gametalar qo‘shil-gach
zigotada AaBb genlar ikkita tayoqchasimon, ikkita yumaloq xromosomalarda joylashgan
bo’ladi. F
1
duragaydan meyoz boiinishda to‘rt xil gameta rivojlanadi. Chunki bu
gametalarda changchi va urug‘chi gomologik xromosomalari turlicha kombinatsiyalar hosil
qiladi. Natijada F
2
xromosomalarda joylashgan genlarning 16 xil kombinatsiyasi namoyon
bo’ladi.

30-rasm.
Diduragay chatishtirishdagi belgilarning irsiylanishini sitologik asoslari
.
Shunday qilib, XX asrning oxirida hujayraning, meyoz bo’linishi, o‘simlik va hayvonlarda
urug’lanish tafsilotlari aniqlangach nemis biologi
A.Veysman
ana shu ma’lumotlarga asoslanib
irsiyatni avloddan-avlodga berilishi xromosomalarga bog‘liq degan mulohazani ilgari surdi.
Bu mulohazaning to‘g‘riligini 1902 yili Gyermaniyada

Download 7,63 Mb.

1 ... 145 146 147 148 149 150 151 152 ... 251

Download 7,63 Mb.

Pdf ko'rish