tomonlama
allelizm
deyiladi.
Chunonchi, quyonlarda mo‘yna rangini
hosil etuvchi C genning
uch xil allel holati mavjud.Bular C,c
h
,c
a
allel holatlari. Odatda CC,Cc
h
genotipli
quyonlar qora
rang, c
h
c
h
,c
h
c
a
genotiplilar himolay rang, c
a
c
a
genotiplilar oq yungli bo’ladilar.
Himolay
quyonlarning mo’ynasi oq bo’lsa tananing bo‘rtib chiqqan qismlari: quloqlari,
oyoqlari, tumshug’i
qora rangda bo’ladi (28-rasm).
28-rasm.
Ko‘p tomonlama allelizmda quyonlar yungi rangining irsiylanishi
.
C-yungning qora rangi; c
h
- quyonning himolay rangi; c
a
- albinos quyon
.
Tabiatda ko‘p tomonlama allelizm keng tarqalgan. Chunonchi,
oq rangli beda
barglaridagi tasvirlar bir qancha allellarning geterozigota
holatiga qarab har xil
ko‘rinishlarda bo‘ladi.
Genlarning ko‘p tomonlama allelizmi odamlarda ham kuzatiladi. Odamlarda to‘rt xil
qon guruhi borligi XX asrning boshida avatriyalik olim K.Landshteynyer tomonidan
isbotlanganligi ma’lum. Bunda qon guruhini belgilovchi gen
uch xil allel holatga ega
bo‘ladi - I
A
, I
B
,
i
. Genotipda genning turli allel holatlarini juft holda kombinatsiyalashuvi
natijasida odamda to‘rt xil qon guruhi:
ii
-
birinchi qon guruhi,
I
A
I
A
, I
A
i
-
ikkinchi
qon
guruhi,
I
B
