|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat institutiBog'liq biologiya majmua
Ch. Darvin ta’limoti uchun kurash. Evolyutsion ta’limot
taraqqiyoti bosqichlari
Darvin ta’limoti uchun kurash.
Darvinning tirik tabiatning tarixiy rivojlanishi to'g'risidagi taiim
oti va ko'p asrlardan beri tabiiyot fanida hukm surayotgan reaksion nazariyalarga tamomila
qaramaqarshi edi. Shunga ko'ra, ayrim shashlar yangi ta’limotga ilk davrdayoq qaqshatqich zarba
berishga, tabiyotshunoslikning rivojini yana boshi berk ko'chaga kiritishga shoshildilar. «Turlarning
kelib chiqishi» asari bosilib chiqqandan keyin 7 oy o'tgach, Angliya yepiskopi Vilberforsning Darvin
nazariyasiga muqarrar ravishda qarshi chiqishi va tarixga «oksford munozarasi» nomi bilan
kirgan munozara shu jihatdan xarakterlidir Vilberfors gapga chechanligi tufayli hamda diniy qarashlarni
kishilar orasida tashviqot qilish yo'li bilan orttirgan obro'sidan foydalanib, munozarada yangi ta’Umotni
omma o'rtasida to'la mag'lubiyatga uchratishni maqsad qilib qo'yadi va uni amalga oshirish uchun olam
xudo tomonidan yaratilganligi, o'zgarmasligi haqidagi diniy aqidalar haqida gapirib, Darvinning
«betavfiq» ta’limotini mazax qilib, uni uloqtirib tashlashga da’vat etdi. Biroq Vilberforsdan keyin so'zga
chiqqan, Darvinning yaqin do'stlaridan Geksli va Gukerlar yepiskopning tabiat masalalarida u keltirgan
dalillar ilmiy tomondan sharhlab, organik olamning rivojlanishini tushuntirdilar hamda yangi
ta’limotning afzalliklarini yetarlicha dalillar asosida isbotlab berdilar. Shunday qilib, 1860-
yili evolyutsionistlar va ularning muxoliflari o'rtasida bo'lib o'tgai «oksford munozarasi» yangi
evolyutsion ta’limotning to'liq g'alabasi bilan yakunlandi.
«Turlarning kelib chiqishi» asari nashr etilgandan keyin 8 yil o'tmasdanoq, shotlandiyalik injener
F.
Djenkin
Darvin
ta’limotiga
qarshi
e’tiroz
bildirdi.
Djenkin
tanlash
tufayli
saqlanadigan irsiy o'zgarishlar tasodifiy bo'lib, tabiatda juda oz uchraydi; shu sababh ikkita o'xshash
irsiy o'zgaruvchanlikka ega bo'lgan individlarning o'zaro uchrashish imkoniyati juda cheklangan, deydi.
Chunonchi, ota va ona organizmning birida p belgi bor, deb taxmin qilaylik, u holda ularning
chatishishidan hosil bo’lgan birinchi bo‘g‘inda
|
| |
