|
Zenkevich
ma’lumotlariga ko‘ra, suv muhitida hayvonlarning
60Bog'liq biologiya majmuaZenkevich
ma’lumotlariga ko‘ra, suv muhitida hayvonlarning
60
dan ortiq
sinfi vujudga kelgan. Hayvonlarning quruqlikka chiqishi va tarqalishi tufayli qisqa geologik
davr ichida 17 ta sinf vujudga kelgan. Bo‘g‘imoyoqlilarning 4 ta sinfi va umurtqali
hayvonlarning 4 ta sinfi shular jumlasidandir. Paleozoy erasining oxiriga kelib, tog‘ hosil
bo‘lish jarayonlari quruqlikning yanada kengayishiga, Ural, Tyanshan, Oltoy tog‘lari paydo
bo‘lishiga, iqlim yanada quruqlashishiga sabab bo'lgan.
Mezozoy erasi.
175 million yil davom etgan bu era
trias, yura
va
bo‘r
davrlariga
bo‘linadi.
Trias davridagi
o‘rmonlarda paporotniklar, qirqbo‘g‘imlar, bir oz kam bo‘lsada, ochiq
urug‘li
0
‘simliklar, ninabarglilar, ginkgolar, sagovniklar avj olib rivojlangan. Umurtqali hayvonlar
orasida sudralib yuruvchilar xilma-xil sharoitga moslashib, turli-tuman formalarni keltirib chiqargan.
O
‘sha davrda paydo bo‘lgan kaltakesaklardan
gattyeriya
hozirgi vaqtda Yangi Zelandiyaning
shimoliy qirg‘oqlarida “tirik qazilma» sifatida saqlanib kelmoqda. Trias davrida o ‘txo’r va yirtqich
dinozavrlar yashagan. Ularning eng yiriklarining bo‘yi 5—6 metrga yetgan. Tashqi ko‘rinishidan
kaltakesakka o‘xshab ketadigan
psevdozuxiyalarning
orqa oyoqlari oldingilariga nisbatan anchagin
baquvvat bo’lib rivojlangan. Psevdozuxiyalardan keyinchalik timsohlar, qushlarning ajdodlari paydo
bo’lgan, deb taxmin qilinadi. Triasda toshbaqalar ham rivojlangan.
Dengiz va okeanlarda baliqlar va mollyuskalarning ko‘plab uchrashi ba’zi sudralib
yuaivchilarning oziqqa boy suv muhitiga qayta moslashishiga sabab bo’lgan va oqibatda suvda hayot
kechiruvchi
ixtiozavrlar
uchragan. Ular tashqi tuzilishidan akula va delfinlarga o‘xshash bo’lgan.
Sudralib yuruvchilar bir qancha progressiv belgilarga ega bo’lsa ham, biroq tana haroratining atrofdagi
muhitga bog’liqligi quru'qlikdagi xilma-xil sharoitda tarqalishini cheklab qo‘ygan.
Trias davrida ba’zi tyerritoriyalarda iqlimning sovishi sudralib yuruvchilarga nisbatan
murakkab tuzilgan issiqqonli hayvonlar sutemizuvchilarning kelib chiqishiga imkon bergan. Anidan,
dastlabki sutemizuvchilar hozirgi yexidna va o‘rdakburunga o‘xshab tuxum qo‘yib ko‘paygan bo’lsa
kerak.
|
| |
