Ordovik davriga kelib, eukariotlar orasida sifonli yashil qo'ng'ir va qizil suvo'tlar rivoj topgan.
Chuchuk suv havzalari qirg'oqlarida yashovchi sporali o'simliklar — psilofitlar xilma-xil bo'ia
boshlaydi. Dengizlarda korallar va tabulyatlar ishtirokida riflar hosil bo'lishi kuchaygan, yelkaoyoqli
hayvonlar, boshoyoqh va qorinoyoqli mollyuskalar xilma-xil bo'lgan. Bu davrda birinchi marta
mshankalar rivojlangan. Trilobitlarning xilma-xilligi ortgan. Foraminiferalar, bulutlar va ikki pallali
mollyuskalar nisbatan kamaygan.
Silur davrida qisqichbaqachayonlar, boshoyoqli mollyuskalar rivoj topgan. Yashash uchun
kurashda umurtqasiz hayvonlardan bo'lgan korallalar (kovakichlilar) asta-sekin arxeotsiatlarni siqib
chiqargan. Bu davrda umurtqali hayvonlarning dastlabki vakillari
qalqonli baliqlar paydo bo‘lgan.
Ularning ichki skeleti tog‘aydan iborat, ustki tomoni suyak qalqon bilan qoplangan. Qalqonli
baliqlar faqat shakl jihatdan haqiqiy baliqlarga o‘xshagan, xolos. Aslida, ular jag‘sizlar yoki to‘garak
og‘izlilarning vakillari hisoblanardi. Silur davrining oxiriga kelib, quruqlikda o‘simliklar olami
anchagina rivojlangan va paporotniklar, moxlar, qirqbo‘g‘imIar, plaunlar paydo bo‘lgan. Bu o
‘simliklaming urchishi suv muhiti bilan uzviy bog‘liq edi. Aniqroq qilib aytganda, ularning xivchinli
gametalari harakatlanishi uchun suv muhiti zarur edi. Tuproqda organik qoldiqiarning birmuncha
to‘planishi hayot faoliyatida ulardan foydalanuvchi organizmlar kelib chiqishiga imkon yaratgan.
Natijada xlorofilsiz geterotrof o‘simliklar —
zamburug’lar hosil bo‘lgan.
Quruqlikda o‘simliklar biomassasining anchagina to‘planishi, ko‘payishi hayvonlarning ham
quruqlikda yashashiga sharoit tug'dirgan. Bo‘g‘imoyoqlilarning vakili bo’lgan
0 ‘
rgimchaklar qumqlikka dastlab chiqishga muvaffaq bo’lgan. Bu davrning oxiriga kelib, kuchli tog‘ hosil bo’lish
jarayonlari tufayli Skandinaviya tog’lari, Finlyandiya va Shotlandiya tog’lari, Sayan-Baykal tog‘
tizmalari paydo bo’lgan.
Devon davrida quniqlikning ko’tarilishi va dengizlaming qisqarishi hisobiga iqlim keskin
ravishda moiadillashgan. Yyer sharining issiq rayonlarida esa iqlimning quruq bo’lishi dasht va chala
dashtlarni vujudga keltirgan. Suv muhitida ham qator o ‘zgarishIar sodir bo’lgan. Chunonchi,
baliqlarning rivojlanishida ham birmuncha progressiv o'zgarishlar ro‘y bergan. Qalqonli baliqlar ichida
jag ‘li formalar rivoj topgan. Jag’li qalqonli baliqlarning ichki tog‘ay skeleti hamda harakatchan
suyakli jag’lari bo’lgan. Jag’li baliqlarning kelib chiqishi umurtqali hayvonlarning tuzilish faoliyati
ortishida muhim bosqich hisoblanadi. Chunki suyakli jag‘ga ega hayvonlar, odatda, aktiv ov qilishi,
o‘z g‘animini tezda yengishi mumkin. Natijada yashash uchun kurash, tabiiy tanlanish tufayli nerv
sistemasi, sezuv organlari, instinktlar va hayvonlarning xatti-harakati takomillasha borgan. Bu esa
tog‘ayli baliqlar, suyakli baliqlar, ikki tomonlama nafas oluvchi va panja qanotli baliqlar rivojlanishi
uchun asos bo‘lgan. Keyingi ikki xil baliqlar guruhi jabralari bilan nafajs olishdan tashqari, o‘pkasi
bilan ham nafas olgan. Panja qanotli baliqlar keyinchalik umurtqali hayvonlarning quruqlikka
tarqalishiga zamin yaratgan. Ulamnng ba’zi vakillari chunonchi, latimyeriyalar hozirgi davrda ham
Hind okeaninii|ig g‘arbiy qismida uchraydi.
