Talab miqdori va taklif miqdori o’rtasidagi

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	151/652
Sana	11.07.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#267370

1 ... 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 652

Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

Talab miqdori bilan taklif miqdori bir-biriga teng bo’lgan holat bozor muvozanati deyiladi . Bozor muvozanati vujudga kelgan holda shakllangan narx
7.4-chizma Bozor muvozanati

3. Talab miqdori va taklif miqdori o’rtasidagi
nisbatning o’zgarishi. Bozor muvozanati

Biz yuqorida turli omillar ta’sirida talab va taklif miqdorining o’zgarib turishini
ko’rdik. Lekin talab bilan taklif miqdorlari bir-birlari bilan doimo ma’lum nisbatda
bo’ladi, bu nisbatlar o’zgarib turadi. Ba’zan talab taklif miqdoridan oshib ketib, narx
ko’tirilsa, ayrim paytda taklif talab miqdoridan oshib ketib, narx pasayib ketadi.
Talab miqdori bilan taklif miqdori bir-biriga teng bo’lgan holat bozor
muvozanati deyiladi
.
Bozor muvozanati vujudga kelgan holda shakllangan narx
bozor narxi deyiladi.
Ba’zan uni
muvozanatlashgan narx
deb ham yuritiladi. Bozor
muvozanati va muvozanatlashgan narx doimo mavjud bo’lmaydi, ularga ta’sir qiluvchi
ko’plab omillar muvozanatning buzilishiga sabab bo’ladi. Ammo iqtisodiyotda bozor
muvozanatiga intilish doimo mavjud bo’ladi.
Talab va taklif tushunchalari tahlili bizga sotuvchi va xaridorlar manfaatining
muvofiq kelishini qarab chiqish imkonini beradi. Bunday muvofiqlik o’z ifodasini
muvozanatlashgan narxda topadi.
Oldingi bandlarda ko’rib chiqilgan bozor talabi va taklifi egri chiziqlarini bitta
grafikka joylashtirib, bozorning muvozanatlashgan nuqtasini hosil qilamiz (7.4-
chizma).
7.4-chizma
Bozor muvozanati
P,
700
600
500
400
300
200
100
0
so’m
D ortiqcha ishlab chiqarish S
E
S taqchillik D
10 20 30 40 50 60 Q, tonna
Grafikda E nuqtaga muvozanatlashgan narx (N
m
) va mahsulotning
muvozanatlashgan miqdori (M
m
) mos keladi. Ya’ni, kartoshka narxi 500 so’m
bo’lganda, xaridorlar 30 tonna kartoshkani sotib olishga, sotuvchilar esa 30 tonna
kartoshkani bozorga chiqarishga tayyor va bunday imkoniyatga egadirlar. Narxning

148
400 so’m darajasida sotuvchilar va xaridorlar ahvoli butunlay o’zgaradi: sotuvchilar
faqat 20 tonna kartoshkani sotishga, xaridorlar esa 50 tonna sotib olishga tayyor
bo’ladilar va hokazo.
Grafikda narxning 700 so’m darajasidagi bozor holati tovarlar ortiqcha ishlab
chiqarilishini ko’rsatadi va to’yingan bozorni ifodalaydi. Aksincha, 300 so’m
darajasidagi bozor holatida tovar taqchilligi (defitsit) vujudga keladi va taqchil tovar
bozorini tavsiflaydi.
Bozor muvozanatini o’ziga xos matematik tenglik sifatida ham ifodalash
mumkin:

Download 8,58 Mb.

1 ... 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 652

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish