narx o’zida faqatgina qiymat yoki naflilikning birini




Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet188/652
Sana11.07.2024
Hajmi8,58 Mb.
#267370
1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   ...   652
Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

narx o’zida faqatgina qiymat yoki naflilikning birini 
emas, balki har ikkalasining bir vaqtda mavjudligini va ularning ma’lum 
miqdorini pul ko’rinishida ifoda etadi.
Tovardagi ikki xususiyat birdaniga tan olinmasa, u pulda ifodalanmasa oldi-sotdi 
sodir bo’lmaydi. Chunki tovarning qiymati tomonida sotuvchining manfaati, nafliligi 
(iste’mol qiymati) tomonida esa xaridorning manfaati yotadi. Tovar egasi tovar ishlab 
chiqarish sarflarini qoplab, ma’lum darajada, iloji boricha ko’proq foyda olishni 
ta’minlashi mumkin bo’lgan qiymatni pul shaklida o’zlashtirishga intilsa, xaridor iloji 
boricha sarflayotgan pulining har bir birligiga ko’proq naflilik (iste’mol qiymati) 
olishga harakat qiladi. Ularning manfaatlari to’g’ri kelgan nuqtada, darajada narx 
o’rnatilib, tovar-pul almashuvi, oldi-sotdi sodir bo’ladi. 
Bu holatni yaxshiroq tasavvur qilish uchun quyidagi 9.1-chizmaga e’tiborni jalb 
etamiz. 
 
9.1-chizma
Tovardagi ikki xil xususiyatlarning narxdagi ifodasi 
Nafliligi
(ist
е’mol qiymati) 
Ijtimoiy nafliligi 
Ijtimoiy naflilikning 
puldagi ifodasi 
Ijtimoiy zaruriy sarf-lar 
(m
еhnat va moddiy) 
Tovar
Narxi 
Qiymati 
Ijtimoiy
qiymati 
Ijtimoiy qiymatning 
puldagi ifodasi 


184 
Bu chizmadan tovarning narxi ma’lum bir iqtisodiy jarayonni ifoda etuvchi 
mustaqil ilmiy tushuncha ekanligi, tovarning ikki xususiyatiga asoslanishini, ular bilan 
chambarchas bog’liqlikda o’zgarishini ko’rish mumkin. Undan tashqari, hozirgacha 
iqtisodiy fanlarda real hayotda turli-tuman tovarlar va xizmatlar nafliligini, ularning 
o’zgarishini bir ko’rsatkichga keltirib hisoblashning pul ko’rinishidan boshqa o’lchami 
topilgan emas. Naflilikning marjinalistlar tomonidan kiritilgan shartli o’lchami – yutil 
(inglizcha utility – naflilik) ham turli tovarlar nafliligi hisobini olib borishga qodir 
emas. 
Bulardan xulosa qilib aytish mumkinki, 

Download 8,58 Mb.
1   ...   184   185   186   187   188   189   190   191   ...   652




Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



narx o’zida faqatgina qiymat yoki naflilikning birini

Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish