• Qiymat va naflilikni o’lchash vazifasi.
  • Joriy narxlar amaldagi narxlar bo’lib, ular yordamida yil davomidagi ishlab chiqarish natijalari hisoblanadi. Qiyosiy narxlarda ma’lum yil (bazis yil) asos qilib olinib
  • Tartibga solish vazifasi.
    		•

    Muvozanatlikni ta’minlash vazifasi




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet191/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   187   188   189   190   191   192   193   194   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

    Muvozanatlikni ta’minlash vazifasi.
    Bunda narx bozorda talab va taklifning 
    hajmi va tarkibiga ta’sir etish orqali ularni muvozanat holatiga keltiradi. 
    Bozor narxi 
    – bu muvozanatlashgan narx bo’lib, u birinchidan, tovarlarning sotilishi 
    ta’minlaydi, ikkinchidan, bozorda tovarlar taqchilligini yuzaga keltirmaydi.
    2.
    Qiymat va naflilikni o’lchash vazifasi.
    Narx qiymat va naflilikning puldagi 
    ifodasi deb aytamiz, chunki qilingan sarf-xarajatlar va olingan natijalar (foyda yoki 
    zarar) narxlar asosida hisob-kitob qilinadi. Ishlab chiqarish va uning natijalarining 
    natural ko’rsatkichlari ham mavjud (tonna, kg, m
    2
    , m
    3
    , kvt-soat va hokazo). Bu 
    ko’rsatkichlarni shu holicha taqqoslab, umumiy ko’rsatkichga keltirib bo’lmaydi. 
    Barcha natural ko’rsatkichlarning umumiy o’lchovi ularning pulda ifodalangan 
    narxidir. Hisob-kitob uchun joriy va qiyosiy narxlar qo’llaniladi. 
    Joriy narxlar 
    amaldagi narxlar bo’lib, ular yordamida yil davomidagi ishlab chiqarish 
    natijalari hisoblanadi. Qiyosiy narxlarda ma’lum yil (bazis yil) asos qilib olinib, 
    ishlab chiqarishning natijalari shu narxda hisoblanadi va boshqa yillar bilan 
    taqqoslanadi. Ya
    lpi milliy mahsulot, milliy daromad, real ish haqi va shu kabi 
    ko’rsatkichlar dinamikasi qiyosiy narxlarda hisoblanadi. Chunki joriy narxlar 
    inflyatsiya tufayli o’zgarishi va real iqtisodiy natijani ko’rsatmasligi mumkin. 
    3.
    Tartibga solish vazifasi.
    Bozor holati (kon’yunkturasi) talab va taklif hamda 
    ularning nisbatiga bog’liq. Talabning ortishi muayyan tovarni ishlab chiqarishni 
    kengaytirishni, askincha holatda esa tovar ortiqchaligini, uni ishlab chiqarishni 
    qisqartirish zarurligini bildiradi. Narx tovar ishlab chiqaruvchilar faoliyatiga ularning 
    daromadlari orqali ta’sir ko’rsatadi. Muayyan ishlab chiqarish xarajatlari saqlangan 
    holda narx yuqori bo’lsa, foyda miqdori ortadi, narx tushsa, foyda kamayadi va hatto 
    ishlab chiqaruvchilar zarar ko’rishi ham mumkin. Bu ishlab chiqaruvchilar faoliyatiga 
    ta’sir ko’rsatadi. Narx oshsa, ishlab chiqarish kengayadi. Boshqa kapitallar ham foyda 
    yuqori bo’lgan soha va tarmoqlarga oqib kela boshlaydi. Xullas, narx ishlab 
    chiqarishni tartibga solib, uni o’zgartirib turadi va rivojini ta’minlaydi.
    4.

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   187   188   189   190   191   192   193   194   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish