|
Ikkinchi usul – bu YaIMni hisoblashga sarf-xarajatlar bo’yicha yondashuv
Pdf ko'rish
|
| bet | 299/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIIkkinchi usul – bu YaIMni hisoblashga sarf-xarajatlar bo’yicha yondashuv.
Bunda mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot (xizmat)lar hajmini sotib
olishga qilingan hamma sarflar qo’shib chiqiladi. Milliy iqtisodiyotda ishlab
chiqarilgan pirovard mahsulotlarni mamlakat ichida xo’jalikning uchta sub’ekti – uy
xo’jaliklari, davlat, tadbirkorlar hamda tashqaridan chet ellik iste’molchilar sotib olishi
mumkin.
Uy xo’jaliklarining iste’mol sarflari - bu kundalik ehtiyojdagi tovarlarga,
xizmatlarga, uzoq muddat foydalaniladigan iste’mol buyumlariga va
boshqalarga qilinadigan sarflardir.
Investitsion sarflar
– tadbirkorlik sektorining asosiy va aylanma kapital
tovarlarini (investitsion tovarlar) sotib olishga qiladigan sarflaridir.
Investitsion
sarflar asosan uchta qismdan iborat: a) tadbirkorlar tomonidan mashina, yskuna va
stanoklarning barcha xaridi; b) barcha qurilishlar; d) zaxiralarning o’zgarishi.
Birinchi guruh elementlarning «Investitsion sarflar» tarkibiga kiritilish sababi
aniq: qurilishlarning bunday sarflar tarkibiga kiritilishi, o’z-o’zidan aniqki, yangi
fabrika, ombor yoki elevator qurilishi Investitsiyalar shakli hisoblanadi. YaIM
tarkibiga tovar zaxiralarning ko’payishi, ya’ni ishlab chiqarilgan, lekin mazkur yilda
sotilmagan barcha mahsulotlar kiritiladi. Boshqacha aytganda YaIM o’z ichiga yil
davomidagi zaxiralar va ehtiyotlar barcha o’sishining bozor qiymatini oladi.
Zaxiralarning by o’sishi YaIMga joriy ishlab chiqarish hajmi ko’psatkichi sifatida
qo’shiladi.
Zahiralar kamayganda, bu kamayish YaIM hajmidan chiqarilishi zarur.
Zahiralarning kamayishi yil davomida milliy iqtisodiyotda ishlab chiqarilgandan
ko’proq mahsulot sotilganligini bildiradi. Boshqacha aytganda jamiyat mazkur yilda
ishlab chiqarilgan barcha mahsulotni va bunga qo’shimcha oldingi yillardan qolgan
zaxiralarning bir qismini iste’mol qilgan bo’ladi.
Milliy hisoblar tizimida YAIMni hisoblashda yalpi, xususiy va ichki
Investitsiyalar tushunchasidan foydalaniladi.
|
| |
