|
Ishsizlik darajasi ishsizlar sonining ishchi kuchi tarkibidagi foizi sifatida
Pdf ko'rish
|
| bet | 413/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIIshsizlik darajasi ishsizlar sonining ishchi kuchi tarkibidagi foizi sifatida
hisoblanadi.
%.
100
soni
kuchi
Ishchi
soni
Ishsizlar
darajasi
Ishsizlik
Ishsizlik darajasini baholash bilan birga uning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini ham
hisobga olish zarur bo’ladi. Chunki ishsizlikning o’zi haddan tashqari yuqori darajasi
bilan katta iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlarni keltirib chiqaradi.
Ishsizlikning iqtisodiy oqibatlari
uning ta’sirida ishlab chiqarilmay qolgan
mahsulot hajmi orqali baholanadi. Iqtisodiyot barcha ishlashni xohlagan va ishlay
oladiganlar uchun yetarli miqdorda ish joylarini yaratish holatiga ega bo’lmasa
mahsulot ishlab chiqarish potentsial imkoniyatining bir qismi yo’qotiladi.
Iqtisodiy adabiyotlarda bu yo’qotish yalpi ichki mahsulot (YaIM) hajmining
orqada qolishi sifatida aniqlanadi hamda u haqiqiy YaIMning potentsial YaIMdan
kam bo’lgan hajmi sifatida ko’rinadi. Ishsizlik darajasi qanchalik yuqori bo’lsa, YaIM
hajmining orqada qolishi shunchalik katta bo’ladi.
Makroiqtisodiyot sohasidagi taniqli tadqiqotchi A.Ouken ishsizlik darajasi va
YaIM hajmining orqada qolishi o’rtasidagi nisbatini matematik ifodalab beradi.
Bu
nisbat iqtisodchilar orasida Ouken qonuni sifatida tanilgan bo’lib, agar
ishsizlikning haqiqiy darajasi uning tabiiy darajasidan bir foizga ortiq bo’lsa,
YaIM hajmining orqada qolishi 2,5% ni tashkil qilishini ko’rsatadi
.
Ayrim hollarda milliy mahsulotning haqiqiy hajmi potentsial hajmidan ortib
ketishi ham mumkin. Bunday hol ishsizlik darajasi tabiiy darajadan ham past bo’lgan
davrlarda ro’y beradi. Ishlab chiqarishga ishchilarning qo’shimcha smenalarini jalb
qilish, kapital uskunalardan belgilangan me’yordan ortiqcha darajada foydalanish, ish
vaqtidan keyin qo’shimcha ishlash va o’rindosh ishlarda band bo’lish kabilar buning
asosiy sabablaridir.
|
| |
