O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	531/652
Sana	11.07.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#267370

1 ... 527 528 529 530 531 532 533 534 ... 652

Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

Erkin savdo (fritrederlik) siyosati

4) eksportni ixtiyoriy cheklash.
Eksportni ixtiyoriy cheklash savdo to’siqlarining
nisbatan yangi shakli hisoblanadi. Bu holda chet el firmalari o’zlarining ma’lum
mamlakatga eksportini ixtiyoriy ravishda cheklaydi.
Mamlakatlar xalqaro savdo yordamida o’zlarining davlatlararo ixtisoslashuvini
rivojlantirishi, o’zlarining resurslari unumdorligini oshirish va shu orqali ishlab
chiqarishning umumiy hajmini ko’paytirishi mumkin. Alohida davlatlar, eng yuqori
nisbiy samaradorlik bilan ishlab chiqarish mumkin bo’lgan tovarlarga ixtisoslashishi
va ularning o’zlari samarali ishlab chiqarish holatida bo’lmagan tovarlarga
ayirboshlash hisobiga yutish mumkin.
Shu o’rinda mamlakatlar nima uchun savdo-sotiq qiladi, degan savol tug’iladi.
Birinchidan, iqtisodiy resurslar dunyo mamlakatlari o’rtasida juda notekis taqsimlanadi:
mamlakatlar o’zlarining iqtisodiy resurslar bilan ta’minlanishi keskin farqlanadi.
Ikkinchidan, har xil tovarlarni samarali ishlab chiqarish har xil texnologiya yoki
resurslar uyg’unlashuvini talab qiladi. Bu ikki holatning xalqaro savdoga ta’sirini oson
tushuntirish mumkin. Masalan, Yaponiya ko’p va yaxshi tayyorlangan ishchi kuchiga
ega, malakali mehnat ortiqcha bo’lganligi sababli arzon turadi. Shu sababli, Yaponiya
tayyorlash uchun ko’p miqdorda malakali mehnat talab qilinadigan turli-tuman mehnat
sig’imli tovarlarni samarali ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. Avstraliya esa aksincha,
juda keng maydonlariga ega bo’lgan holda yetarli bo’lmagan miqdorda inson resurslari
va kapitalga ega.
Qisqacha aytganda, himoya qilinadigan tarmoqlar savdo to’siqlarini kiritishdan
oladigan foyda butun iqtisodiyot uchun ancha katta yo’qotish hisoblanadi.

517
Erkin savdo (fritrederlik) siyosati
protektsionizm siyosatining aksi bo’lib,
tashqi savdoni erkinlashtirishga qaratilgan. Bu siyosat xalqaro savdo hajmlarini
o’sishiga olib keluvchi turli tarif va kvotalarni qisqartirish, milliy iqtisodiyotning
ochiqligini yanada kuchaytirishga xizmat qiladi.
Xalqaro savdoni tartibga solish xalqaro va milliy darajalarda amalga oshadi.
Milliy darajadagi tartibga solish eksport va importni tartiblash orqali namoyon
bo’ladi. Eksportni tartiblash tashkiliy va kredit-moliyaviy usullar yordamida uni
rag’batlantirishga yo’naltirilgan.

Download 8,58 Mb.

1 ... 527 528 529 530 531 532 533 534 ... 652

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish