|
Tamom bo'lgan jinoyatlar tushunchasiBog'liq 67. Жиноят хукуки умумий кисм
10.5. Tamom bo'lgan jinoyatlar tushunchasi
Jinoyatni tamom bo'lgan, deb topish uchun, Jinoyat kodeksining «Maxsus» qismi tegishli moddasida nazarda
tutilgan aniq bir jinoyatning barcha belgilari (obyekt, obyektiv tomon, subyekt, subyektiv tomon) sodir etilgan bo'lishi
lozim. Moddaning dispozitsiyasida ko'rsatilgan obyektiv tomonning barcha belgilari va subyektiv tomon (qasd yoki
ehtiyotsizlik) to'liq mavjud bo'l-ganda jinoyat tamom bo'lgan, deb topiladi.
Jinoyatning tamom bo'lgan vaqtini aniqlash uchun har bir holatda uning tugallangan vaqtini bilish lozim. Bu
jinoyat qonunida belgilangan aniq bir jinoyat tarkibiga bog'liq bo'ladi. Moddiy tarkibli jinoyatlarda Jinoyat kodeksining
«Maxsus» qismi moddasida ko'rsatilgan oqibat kelib chiqqan bo'lishi lozim. Ba'zi bir jinoyatlarda uning tamom bo'lgan
vaqtini aniqlash qiyin. Jinoyat belgisini tashkil qiluvchi oqibatning kelib chiqqanligi va aybdorning qasdi ayni shu
oqibatni keltirib chiqarishga qaratilganligi e'tiborga olinadi. Agar qasd qilingan oqibatdan boshqa oqibat kelib chiqqan
bo'lsa (masalan, shaxs qasddan odam o'ldirish maqsadida jinoyat sodir etsa, ammo badanga og'ir shikast yetkazsa).
Bunday holatda jinoyat sodir etishga suiqasd bo'ladi.
Formal tarkibli jinoyatlar uchun esa, jinoiy oqibat yuz bergan yoki yuz bermaganligidan qat'iy nazar, Jinoyat
kodeksining «Maxsus» qismi moddasida nazarda tutilgan, ijtimoiy xavfii qilmish sodir etilishi bilan jinoyat tamom
bo'lgan hisoblanadi. Masalan, haqorat qilish jinoyatida shaxsning sha'ni, qadr-qimmatini kamsituvchi harakatlar sodir
etilgan vaqtdan boshlab, jinoyat tamom bo'lgan hisoblanadi.
Ba'zi jinoyatlarda oqibatning yuz berishi bilan emas, balki shunday oqibatning yuz berish xavfi ostida qoldirish
bilan jinoyat tamom bo'lgan hisoblanadi. Masalan tanosil yoki OITS kasalligini tarqatish jinoyatida, bila turib boshqa
shaxsni tanosil kasalligini yuqtirish xavfi ostida qoldirilgan vaqtdan boshlab jinoyat tamom bo'lgan hisoblanadi (Jinoyat
kodeksining 113-moddasi, 1-qismi).
Ba'zan qilmishning ijtimoiy xavfliligi yuqoriligiga qarab, jinoiy guruhni tashkil etish bilan bog'liq bo'lsa, jinoyat
xuddi shu narsa tashkil etilgan vaqtdan boshlab tamom bo'lgan hisoblanadi. Masalan, jinoiy uyushma tashkil etish
(Jinoyat kodeksining 242-mod-dasi). Bu qilmish jinoiy uyushma yoki uning bo'linmalarini tuzish yoki unga rahbarlik
qilish, shuningdek, uning mavjud bo'lishi va ishlab turishiga qaratilgan faoliyatni amalga oshirish bilan tamom bo'lgan
hisoblanadi. Jinoyat huquqida bunday jinoyatlar kesik tarkibli jinoyat, deb yuritiladi.
|
| |
