35
va gaz holatdagi muhit
elastik muhit deb ataladi.
Agar elastik muhitning biror joyidagi zarra tebranma harakatga keltirilsa,
u holda elastiklik kuchlari tufayli zarraning tebranishlari muhitning qo`shni
zarralariga uzatiladi. Biror vaqtdan so`ng tebranishlar butun muhitga tarqaladi.
Mexanik tebranishlarning muhitda tarqalish jarayoni
mehanik to`lqin deb
ataladi.
8.Ko`ndalang va bo`ylama to`lqinlar. Zarralarning tebranishi to`lqin
tarqalayotgan yo`nalishga nisbatan qanday yo`nalganligiga qarab to`lqinlar
ko`ndalang va bo`ylama to`lqinlarga ajratiladi. Ko`ndalang to`lqinlarda
muhitning zarralari to`lqin tarqalayotgan yo`nalishga perpendikuljar yo`nalishda
tebranadi. Shnur bo`ylab tarqalayotgan to`lqin ko`ndalang to`lqin bo`ladi.
Bo`ylama to`lqinda muhitning zarralari to`lqin tarqalayotgan yo`nalish bo`yicha
tebranadi. Bo`ylama to`lqinni katta diametrli uzun
yumshoq prujina yordamida
kuzatish qulay. Prujinaning erkin uchiga kaft bilan urib qo`yilsa, prujinaning
siqilishini prujina bo`ylab tarqalishini kuzatish mumkin. Prujina uchiga ketma–
ket bir necha marta urib, uning prujina bo`ylab ketma–ket tarqaluvchi
siqilish va
chuzilishlardan iborat to`lqinlarni yuzaga keltirish mumkin.
