O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Download 2,17 Mb. Pdf ko'rish
bet	151/212
Sana	17.05.2024
Hajmi	2,17 Mb.
	#239950

1 ... 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 212

Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

Korxona strategiyalarining darajalari.

funksional

strategiyalari korxona tomonidan maqsadli
bozorlarni tanlash va ular uchun mos strategiyalarni ishlab chiqishga
qaratilgan. Ular ham uch guruhdan iborat, ya’ni: bozorni segmentlash
strategiyalari, mavqyelashtirish va marketing kompleksi strategiyalari.
Marketingning instrumental strategiyalari korxonaga marketing
kompleksi doirasida (tovar, narx, siljitish, sotish) maqsadli bozordagi
marketing harakatlarining samaradorligini oshirish uchun eng yaxshilarini
tanlab olishga (vujudga kelgan bozor holatini hisobga olgan holda)
imkoniyat beradi. Strategiyalarni to’rt guruhga bo’lish mumkin: tovar
strategiyalari, narx strategiyalari, taqsimlash va siljitish strategiyalari.
Marketingning funksional strategiyasiga birinchi navbatda maqsadli
bozor strategiyasi, segmentasiya va mavqyelashtirish kiradi. Maqsadli
bozor — bu aniq bozor, unda firma marketing imkoniyatlarini to’laroq
ro’yobga chiqarish uchun o’zining faoliyatini tashkil etadi. Maqsadli
bozorlarni aniqlash jarayoni amaliy marketingda eng mas’uliyatli payt
hisoblanadi. Bu yerda uchta yondashish aniqlangan: ommaviy,
differensiallashgan va konsentrlashgan.
Ommaviy marketing hamma iste’molchilarning umumiy ehtiyojlarini
afzal ko’rgan holda butun bozor ahvolidan xabardorlikni uyushtiradi va bu
borada kuchini ommaviy talabli bo’lgan tovarlar sotish hajmini
ko’paytirishga qaratadi. Bu yerda potensial iste’molchilarning ahamiyatli
sonini jalb qilishga qaratilgan marketing strategiyalari ishlab chiqiladi.
Chuqur marketing izlanishlarini olib borish zarurati yo’qolgani sababli
marketingga bo’lgan xarajatlar ham nisbatan kam bo’ladi.
Differensiallashgan marketing ayrim segmentlarda, ayrim vaqtda har
xil talablar va tavsiflarga ega bo’lgan ularning majmuilarida qo’llaniladi.
Bu yerda iste’molchilarning talablarini to’laroq qondirish, bozordagi
o’rinni kelajakda mustahkamlash maqsadida korxona tomonidan turli
iste’molchilar guruhining ehtiyojlarini chuqurroq o’rganishga to’g’ri
keladi, ya’ni chuqur marketing izlanishlarini olib borish, ayniqsa tovar
assortimentini kengaytirish, reklama faoliyati, rag’batlantirish va sotish
yo’nalishlarida. Bularning hammasi marketingga sarflangan xarajatlarni
ko’paytiradi.
Konsentrlashgan marketing alohida iste’molchilar guruhlarining
(segmentlarining) o’ziga xos talablarini hisobga oladi, ularga maksimal
ravishda moslashadi, yangi iste’molchilarni jalb qilish maqsadida bozorga
kirib borishini davom etadi. Korxonaning vazifasi mahsulot sotilishini

234
maksimallashtirish emas, balki barqarorlik, doimiy xarajatlar, bozor
ulushining
yetarligi
va iste’molchilarning e’tiborini qozonishga
erishishdan iborat.
Hozirgi industrial jamiyatda iste’molchilar «o’rtacha» xaridorga
mo’ljallangan tovarlar bilan qoniqib qolmaydi, shuning uchun firmalar
ommaviy va differensiallashgan marketing usullaridan tobora ko’proq
konsentrlashgan marketing texnikasiga o’tmoqdalar
29
.
Segmentasiya strategiyasini amalga oshirish firmaning missiyasini
aniqlashdan boshlanadi. U firmaning iste’molchiga mo’ljallangan
istiqboldagi asosiy funksiyasini, rolini tasvirlab beradi. Uchta fundamental
savolni qo’yish va ularni yechish kerak:
Qanday biznes bilan shug’ullanmoqchimiz?
Qanday biznes bilan shug’ullanishimiz kerak?
Kanday biznes bilan shug’ullanmasligimiz kerak?
Bu savollarga to’g’ri javob berish uchun qo’yidagi tamoyillarga amal
qilish kerak:
−
xaridor uchun tovar — bu u beradigan foyda (manfaat)dir;
−
hyech kim tovarni o’zicha sotib olmaydi, xizmatni bajarish va
muammoni yechish talab etiladi;
−
har xil texnologiyalar bir yechimga olib kelishi mumkin;
−
texnologiyalar tez-tez o’zgarib turadi, asosiy ehtiyojlar esa barqaror
bo’lib qoladi.
Qondirilishi kerak bo’lgan ehtiyojlar, funksiyalar yoki funksiyalar
kombinasiyalari qanday (nima)?
Qondirilishi kerak bo’lgan har xil iste’molchilar guruhlari qanday
(kimni)?
Bu funksiyalarni amalga oshira oladigan mavjud texnologiyalar
(yechimlar) qanday?
Umuman korxonalarda strategiyalar umumiy missiya, ya’ni
maqsadlardan kelib chiqib shakllanadi. Korxona boshqaruvining turli
darajalarida strategiyalar qabul qilinib, ularning barchasi pastdan yuqoriga,
yuqoridan pastga qarab amalga oshirilib kelinadi. Korxonalardagi
strategiyalarni darajasini 15.1-rasmdan ham ko’rish mumkin.
29
Котлер Ф. Основы маркетинга. Учебное пособие. – М.: Издательский дом «Вильямс», 2010. -656 стр.,

235
15.1-rasm. Korxona strategiyalarining darajalari.
Demak, marketing strategiyalari ham ushbu strategiyalar darajasida
shakllanadi.
Marketing
strategiyalari
korxonaning
imkoniyatlari,
resurslarini bozor vaziyatidan kelib chiqqan holda eng maqbul variantda
ishlatishdir. Marketing strategiyalari korxona maqsadlaridan kelib chiqqan
holda, ishlab chiqaruvchi korxonalarning alohida bozor bo’yicha va har bir
tovar uchun belgilangan vazifalarini bajarishdir. Marketing strategiyalari
bozor vaziyati va korxona imkoniyalariga to’liq mos ravishda ishlab
chiqarish-tijorat faoliyatini amalga oshirish maqsadida shakllantiriladi.

Download 2,17 Mb.

1 ... 147 148 149 150 151 152 153 154 ... 212

Download 2,17 Mb.

Pdf ko'rish