O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/212
Sana17.05.2024
Hajmi2,17 Mb.
#239950
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   212
Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

 
 

 
6.1- rasm. Ehtiyojlarni anglash. 

Haridorlar ko‘p tarkibli muhitda yashashadi. Qaror qabul qilish 
jarayonida ularning xulq-atvori qo‘yidagicha aniqlanadi:
madaniyat; 
ijtimoiy holati; 
shaxsiy ta’sir etish; 
oila, holat. 
Iste’molchini tushunish va unga ta’sir etish uchun uchta asosiy 
psixologik jarayon to‘g‘risida amaliy bilimlarga ega bo‘lish lozim: 
axborotni qayta ishlash; 
o‘qitish; 
munosabatni o‘zgartirish va xulq-atvor. 
Bu holat inson tomonidan xoxlagan vaqt davomida xaqiqiy holat 
bilan idealdagi holatni taqqoslaganda yuzaga keladi. Boshqacha qilib 
aytganda bu hohishning shunday holatiki, bunda qaror qabul qilish 
jarayoni amalga oshiriladi va u o‘z navbatida qimmatdorliklar, ehtiyojlar, 
muhit va alohida ijtimoiy o‘zaro ta’sir kabi individual farqlar bilan o‘zaro 
ta’sir orqali amalga oshadi. Muammoni anglashning asosiy manbai bo‘lib, 
ehtiyojlarni yuzaga kelishi hisoblanadi. 
Barcha variantlarni tahlil qilishning yo‘llaridan biri – bu qaror qabul 
qilish jarayonining barcha kompleksining kontiniumini tasavvur qilishdir. 
Haridorlar u yoki bu mahsulot bo‘yicha birinchi marta qaror qiladigan 
sharoitda, barcha harakatlar muammoni yechishning ma’lum bir taniqli 
shakliga asoslanishi lozim bo‘ladi. Ushbu jarayon juda murakkab bo‘lgan 
sharoitda, u muammoni kengaytirilgan hal etilishi (MKHE)deb nomlanadi. 
Xotira 
Ehtiyojlarni 
anglash 
Tashqi ta’sirlar: 
- madaniyat; 
- ijtimoiy mavqei; 
- shaxsiy ta’sir; 
- oilaviy holat. 
Individual farqlar: 
- iste’molchi imkoniyatlari;
- motivatsiya va manfatdorlik; 
- bilim; 
- munosabat; 
- shaxs turi;
- turmush tarzi.


97 
Muammoni cheklangan hal etilishi (MCHHE) esa kam darajada murakkab 
bo‘ladi. Qo‘laylik uchun kontiniumning o‘rta qismiga o‘rta muddatli 
muammoni hal etilishini qo‘yamiz.
Dastlabki qaror murakkab bo‘lsa (MKHE) harid qilish sxemasi 
markaga sodiqlikka tayanadi. Biroq muammoni cheklangan hal etilishi 
(MCHHE) inersiya bo‘yicha harakatlanish odatiga olib keladi.
Qaror qabul qilish jarayoni yuqori darajada detallashtirilgan bo‘lsa, 
bunda muammoni kengaytirilgan hal etilishi (MKHE) muqarrar bo‘ladi.
Muammoni kengaytirilgan hal etilishidan (MKHE) odatda yangi 
avtomobil, qimmat kiyimlar, stereoapparatura va boshqa qimmat tovar va 
xizmatlar haridorlari foydalanishadi, chunki bunda xato qarorlarning 
bahosi va tavakkalchiligi kattadir. Haridor to‘g‘ri tanlovni amalga oshirishi 
mo‘him ekanligi uchun, harid jarayoniga fikrlash va baholash holatlari 
hamroh bo‘ladi.
Qabul qilinadigan qarorlar kontiniumining eng chekka nuqtasi 
muammoni cheklangan hal etilishi (MCHHE)hisoblanadi. Ko‘pchilik 
hollarda haridorlarning ko‘p fikrlash uchun vaqti ham, mablag‘i ham, 
hohishi ham bo‘lmaydi. Qoidaga ko‘ra jarayon maksimal soddalashadi va 
axborot manbalari soni, muqobillar va tanlash mezonlari keskin kamayadi. 
Harid oldidan minimal axborot va baholashdan foydalanishadi. 
Boshqacha qilib aytganda ehtiyojlarni anglash harid qilishni amalga 
oshirishga olib keladi, harid kata qiziqish o‘yg‘otmaganligi sababli ko‘p 
miqdordagi 
axborotlar 
talab 
qilinmaydi. 
Biroq 
raqobatbardosh 
farqlanuvchi tovarni taklif etuvchi xoxlagan tovar yetkazib beruvchi 
vaqtinchalik ustunlikka ega bo‘lishi mumkin.
(MKHE) va (MCHHE) lar qaror qabul qilish jarayoni kontiniumining 
eng cheka nuqtalari bo‘lib hisoblanadi, biroq ular o‘rtasida qarorlarning 
keng xajmda joylashishi mumkin.

Download 2,17 Mb.
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   212




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish