163
Tarif stavkalari – vaqt birligi (kun, soat) ichida bajarilgan oddiy ishga
(nolinchi razryadli) to‗lanadigan ish haqining absolyut o‗lchamini
belgilaydi;
Ish haqining hududiy koeffitsientlari tabiiy iqlim sharoitlarida (hududlarda)
hayot kechirish farqlarini kompensatsiyalaydi;
Tarif-malaka yo‗riqnomasi –bu sanoatda bajariladigan
ishlar tavsifi
ro‗yxatini hamda ishchining ma‘lum bir ishni bajarishda unga qo‗yiladigan
talabi majmuasidir.
7.10-rasm. Tarif tizimi asosiy elementlari
Tarif stavkalariga qo‗shimcha to‗lovlar va qo‗shimcha ishni olib
borganlik, xizmat hududining kengayishi, ishdan keyingi vaqtlarda ishlaganlik dam
olish va bayram kunlari, ikkinchi va uchinchi
smenalarda tungi vaqtlarda
ishlaganlik uchun ustama to‗lovlar va boshqalar kiradi.
164
Bundan tashqari, O‗zbekiston Respublikasi bo‗yicha 2000 yil 1 avgustidan
kuchga kiritilgan 23 razryadli yagona tarif setkasiga yaxshilab nazar solinsa,
ishlovchilar bir nechta guruhlarga bo‗linganini ko‗rish mumkin.
Nolinchi razryad bo‗yicha maxsus bilim va malaka talab qilinmaydigan
mehnat bajaruvchilariga haq to‗lanadi (qorovullar, farroshlar, va h.z.).
Birinchi razryaddan sakkizinchi razryadgacha xalq xo‗jaligining
barcha
tarmoqlaridagi ishchi kasblari hamda o‗rta maxsus ma‘lumotli mutaxassislar va
texnik ishlovchilarning ayrim toifalari kiradi.
Oliy ma‘lumotli turli malakali mutaxassislar 8-15 razryadlarga kiritilgan.
O‗rta bo‗g‗in boshqaruv rahbarlari: bo‗lim va sex boshliqlari,
etakchi
mutaxassislar 10-16 razryadlarga kiritilgan.
Korxonalar, trestlar, birlashmalar,
assotsiatsiyalar, konsepsiyalar, idoralar
va vazirliklar rahbarlari 14-19 razryadlar bo‗yicha joylashadilar.
Mehnat haq to‗lash tizimi va shakllari ish haqi
miqdori bilan mehnat sifati
va miqdori o‗rtasidagi bog‗liqlikni belgilaydi va korxonada ishlab chiqarishning
tashkil etilishi sharoitlari, mehnat natijalariga bog‗liq holda haq to‗lash
tartibini
o‗rnatadi.
Hozirgi vaqtda sanoatda mehnatga haq to‗lashning
