426
Friksion ishsizlik.
Unga ish qidirayotgan yoki yaqin vaqtlar ichida
ish bilan ta’minlanishni kutayotgan ishchi kuchi kiradi. Ishsizlikning bu
turi asosan ish yoki turar-joylarni oʻzgartirish, oʻquv yurtlarini tugatish
va shuningdek, boshqa sabablardan kelib chiqadi.
U doimo mavjud
boʻlib, ma’lum bir darajada kerakli hisoblanadi.
Tarkibiy ishsizlik.
Tarkibiy ishsizlar guruhiga ishlab chiqarish
strukturasining oʻzgarishi natijasida ishchi kuchiga talab tarkibining
oʻzgarishi natijasida ishsiz qolganlar kiradi.
Unga asosan malakalarini
oʻzgartirishi va oshirishi, ma’lumot olishi, yangi kasb egallashi lozim
boʻlgan ishsizlar guruhlari kiradi. Friksion
ishsizlik bilan tarkibiy
ishsizlikning asosiy farqi shundaki, birinchisida, ma’lum
malaka va
tajriba mavjud boʻladi va undan foydalanib, ish joylarini tezroq topib
olishadi, ikkinchisida esa, ishchi kuchi darhol va tezroq ish joylarini topa
olmaydi.
Davriy ishsizlik
asosan ishlab chiqarishning pasayishi natijasida
ishchi kuchiga boʻlgan talabning kamayishidan paydo boʻladi. Davriy
pasayish tovar va xizmatlarga boʻlgan
yalpi talabning kamayishini,
shunga muvofiq, yalpi talabning kamayishini va oqibatda aholining ish
bilan bandligi qisqarishi va ishsizlikning oʻsishini bildiradi.
Toʻla ish bilan bandlik
ishchi kuchining 100
foiz ish bilan
ta’minlanganligini bildirmaydi. Aksincha, friksion va strukturali
ishsizlik ilojsiz hol boʻlganligini hisobga olsak, biz mutlaq toʻla ish bilan
bandlilikka erishib boʻlmasligini tushunamiz.
Agarda davriy ishsizlik boʻlmasa, u holda toʻla ish bilan bandlilikka
erishiladi. Toʻla ish bilan
bandlik davridagi ishsizlik,
